γράφει ο 

Γιώργος Καρανίκας

 

Δύο χαστούκια έφαγα μεγαλώνοντας και μαθαίνοντας ότι όσα μου είχαν διδάξει στο δημοτικό και στο γυμνάσιο για το 1821, ανατράπηκαν εν μέρει, ευτυχώς.

 

Το πρώτο χαστούκι το έφαγα όταν διάβασα «Την αλήθεια για το 21» του μπάρμπα Γιάννη Σκαρίμπα, σε ένα αντίτυπο που το πουλούσαν με μισοκαμένο εξώφυλλο σε πάγκο έξω από ένα βιβλιοπωλείο της Θεσσαλονίκης που είχε πιάσει φωτιά και πουλούσε τα όσα απέμειναν μισοτιμής.

 

Το δεύτερο χαστούκι εκεί κάπου στο 1982, όταν παίζοντας σε ραδιοφωνική εκπομπή στο κρατικό ραδιόφωνο της Θεσσαλονίκης, ένα τραγούδι σε μουσική του Σταύρου Κουγιουμτζή, με την φωνή του Γιάννη Κούτρα και στίχο από ποίημα του Ντίνου Χριστιανόπουλου που έλεγε «καημένε Μακρυγιάννη να ‘ξερες γιατί το τσάκισες το χέρι σου, για να χορεύουν σέικ τα παιδιά μας…».

 

Και σε σχολιασμό μου πήρε τηλέφωνο ο μεγάλος αυτός ποιητής μας και μου έκανε παράπονα και σχεδόν μονολογούσε σε έντονο ύφος ότι ο συνθέτης του άλλαξε τον στίχο.

 

Και διάβασα τον στίχο  ο οποίος λέει: «Καημένε Μακρυγιάννη, Να ‘ξερες γιατί το τσάκισες το χέρι σου… Για να χορεύουν σέικ τα κωλόπαιδα».

 

Και θύμωσα κι εγώ γιατί κάτι γινόταν με την ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης, κάτι που οι γνώστες γνώριζαν, αλλά δεν το έλεγαν για να μην τους πάρουν με τις πέτρες όσοι διαβάζουν την ιστορία με παρωπίδες.

 

Κι όλα αυτά έγιναν όταν διάβασα τον στίχο του μεγάλου μας ποιητή, του καταξιωμένου Ελύτη, που μέσα στην κορυφαία ποιητική του έκφραση, στο εμβληματικό και μυριοτραγουδημένο «Άξιον Εστί», σε μια ενότητα που καθόλου τυχαία επονομάζεται «Τα Πάθη», εμπνευσμένα μας προτρέπει: «… Όπου και να σας βρίσκει το κακό, αδελφοί, όπου και να θολώνει ο νους σας, μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη…».

 

Βέβαια εκείνο το σπυράκι του μπάρμπα Γιάννη Σκαρίμπα με καταδιώκει.

 

Στον πρόλογό του αναφέρει: «Ο κατά μόνον το γένος και το θρήσκευμά του διαφέρων είναι ένας άγιος, μπρος στον κατά μόνο το "κατεστημένο" του διαφέροντα.

 

Οι Τούρκοι δεν ήσαν οι χειρότεροι... Ο ελληνικός λαός δε θάκανε την επανάσταση για ν' αποκαταστήσει και πολιτικά τους κοτζαμπάσηδες. 

 

Οι λέγοντες ότι η Επανάσταση ήταν μόνον Εθνική, ή είναι αδιάβαστοι, ή δε μας λένε την αλήθεια. Σκοτώνοντας τους Τούρκους ήξερε ότι σκοτώνει το σύμμαχο των κοτζαμπάσηδων. Χωρίς τον αφανισμό πρώτα αυτουνού, δεν μπόραε να ξεπάτωνε τους άλλους. 

 

Το ότι σ' αυτό η Επανάσταση γελάστηκε, δεν παειναπεί διόλου ότι τους εφείσθη. Θα τους πέρναε εν στόματι μαχαίρας. Το ότι νόμισε ότι για τούτο είχε καιρό, αυτό την έφαγε... Η Επανάσταση απότυχε...».

 

Βέβαια δεν ξεχνώ ότι το πολύκροτο «ιστόρημα» του Γιάννη Σκαρίμπα κυκλοφόρησε στα 1971, μεσούσης της δικτατορίας, με αφορμή τα 150 χρόνια (τότε) από την Επανάσταση του ’21, δίκην αντιλόγου στην κρατούσα (τότε) ιστορική άποψη, την «επίσημη» ιστορία του ελληνικού έθνους. 

 

Βιβλίο σημαντικό για την εποχή του, γνώρισε λαμπρές μέρες δόξης στα χρόνια της μεταπολίτευσης, ένα ορόσημο για τα ενδογενή εκδοτικά πράγματα. 

 

Λένε μάλιστα ορισμένοι ότι δεν είχε όμως και τόσο ιδιαίτερη σχέση με την αλήθεια, κι ας τη διατυμπάνιζε ο τίτλος του βιβλίου.

 

Εγώ μπορεί και να συμφωνώ, αλλά…

 

Διαβάζοντας την βιογραφία του αγωνιστή της Επανάστασης από την Καβάλα, του Ιλαρίωνα Καρατζόγλου, που η προτομή του αποκαλύφθηκε από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, πριν μερικές μέρες στην πρόσοψη του Διοικητηρίου της νυν ΠΕ Καβάλας, αναφέρει ένα διάστημα που ο ίδιος μετά από το κυνηγητό των Οθωμανών οι οποίοι τον έχουν επικηρύξει καταφεύγει στον Ιμπραήμ, τον γιό του Μεχμέτ Αλή, της Αιγύπτου…

 

Διαβάζω επί λέξει: «Ο Ιλαρίων Καρατζόγλου βρισκόμενος σε δεινή θέση αποφάσισε να μεταβεί στην Αίγυπτο και να συναντήσει τον συντοπίτη του Ιμπραήμ πασά (Μεχμέτ Αλή) προκειμένου να ζητήσει βοήθεια, καθώς ο τελευταίος βρίσκονταν τότε σε σύγκρουση με το σουλτάνο

 

Ο Ιμπραήμ όμως, θεώρησε ανέφικτη την επανάσταση στη Μακεδονία λόγω των περιστάσεων της εποχής και ζήτησε από τον Ιλαρίωνα Καρατζόγλου να ξεσηκώσει τους Κρητικούς σε επανάσταση κατά του σουλτάνου, κάτι που θα διευκόλυνε πολιτικά και τον πασά της Αιγύπτου. 

 

Πράγματι ο Καρατζόγλου μετέβη στην Κρήτη εργαζόμενος εκεί για την προετοιμασία της επικείμενης επανάστασης. Το 1839 και ενώ ο Ιμπράημ βρίσκεται στο απόγειο των πολεμικών επιχειρήσεων κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μετά μάλιστα τη νίκη στο Νεζίπ (της επαρχίας Γκαζιαντέπ), στις 24 Ιουνίου, ο Ιλαρίων Καρατζόγλου προσπαθεί εκ νέου με επιστολές του, να τον πείσει για βοήθεια σε ενδεχόμενη επανάσταση της Μακεδονίας. 

 

Ο Ιμπραήμ Πασάς αδιαφορεί για το θέμα της Μακεδονίας γιατί έχει στρέψει αλλού την προσοχή του και έτσι ο Ι. Καρατζόγλου αφήνει την Κρήτη εν μέσω γενικού αναβρασμού (λόγω της άσχημης τροπής που παίρνουν τα πράγματα για το νησί, μετά την εμπλοκή της Αγγλίας) και μεταβαίνει στην Αθήνα…

 

Συνεχίζοντας μαθαίνουμε από τον Μακρυγιάννη ότι «…Οι Τούρκοι φυλάκισαν τον Ιλαρίωνα Καρατζόγλου στις φυλακές καταναγκαστικών έργων στο ναύσταθμο του Μπάνιου, στην Κωνσταντινούπολη. Τότε ο Μακρυγιάννης με αλλεπάλληλα διαβήματα στη βρετανική και τη γαλλική πρεσβεία της Αθήνας κατάφερε να πείσει τους ξένους διπλωμάτες να προσπαθήσουν για την αποφυλάκισή του, όπως και έγινε λίγο αργότερα. 

 

Λίγο μετά την αποφυλάκισή του, στα τέλη του 1841, δολοφονήθηκε από πράκτορες της Ρωσίας μετά από υπόδειξη του αρχιμανδρίτη Ανατόλιου της Φιλορθοδόξου Εταιρείας, που τον θεώρησε εχθρό της ρωσικής πασλαβιστικής πολιτικής. 

 

Ο Μακρυγιάννης έγραψε στα Απομνημονεύματά του για το Λαρίωνα (όπως τον αποκαλούσε): “..και χάσαμε έναν γενναίον άντρα”.

 

Τελικά είχε δίκαιο και ο Χριστιανόπουλος, αλλά και ο Σκαρίμπας, ίσως εν μέρει, αλλά είχαν και οι δύο το δίκαιο βουνό!