γράφει ο
Γιώργος Καρανίκας
Η λέξη "ιδιώτης" προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη ἰδιώτης.
Στην αρχαία Ελλάδα ορίζονταν ως ιδιώτης το άτομο που ήταν εγωιστής δεν προσέφερε με την εργασία του στην κοινωνία και δεν συμμετείχε στα κοινά.
Ο Θουκυδίδης ανέφερε χαρακτηριστικά (τόν τε μηδὲν τῶνδε μετέχοντα οὐκ ἀπράγμονα, ἀλλ᾽ ἀχρεῖον νομίζομεν) που σημαίνει "Είμαστε οι μόνοι, οι οποίοι, όποιον δεν μετέχει των πολιτικών/"κοινά" δεν τον θεωρούμε απράγμονα, φιλήσυχο, αλλά άχρηστο πολίτη".
Στη συνέχεια η λέξη πέρασε στα λατινικά που ενώ στην αρχή είχε την ίδια σημασία όπως στην αρχαία Ελλάδα με το πέρασμα του χρόνου έφθασε να είναι συνώνυμο της λέξης χαζός "idiot".
Το ίδιο συνέβη και με τα νέα ελληνικά αφού η λέξη έχασε την σημασία της για να καταλήξει συνώνυμο του "ιδιοκτήτη".
Επίσης, στην αρχαία Ελλάδα, δεν επιτρεπόταν να μην κάνεις απολύτως τίποτα για την κοινότητα γύρω σου.
Έτσι, η λέξη "ιδιώτης" μεταφράστηκε στα αγγλικά idiot.
Στις μέρες μας που έχουμε οι περασμένης ηλικίας ακουστά τον Θουκιδίδη μια και τα Αρχαία μας τα μάθαιναν, σε μας τους παλαιούς με έναν βάναυσο τρόπο, πόσο μάλλον με το σύγχρονο αμερικάνικο εκπαιδευτικό σύστημα, η λέξη ιδιώτης προφανώς δεν παραπέμπει πουθενά στον καθημερινό μας λόγο.
Στις ταινίες κυρίως τις αμερικάνικες αλλά και τις αγγλικές η λέξη idiot, έρχεται να χαρακτηρίσει τον ηλίθιο!
Ποιος είναι τελικά αυτός ο σύγχρονος ιδιώτης;
Βιώνουμε στην χώρα μας μια νέα πραγματικότητα και είναι πλέον πραγματικότητα ότι η σύγχρονη μαζική κουλτούρα υπαγορεύει το μοντέλο του πολίτη που επαναπαύεται καθισμένος στον καναπέ.
Του πολίτη που απολαμβάνει την ασφάλεια του ιδιωτικού του χώρου, ενοχοποιώντας απλά το οικονομικό σύστημα για τους άκρατους φόρους και την αφαίμαξη του εισοδήματος του.
Ο όρος ιδιώτης σήμερα όπου τέλος πάντων χρησιμοποιείται έρχεται για να δηλώσει τη διαφοροποίηση από οτιδήποτε δημόσιο.
Ο ιδιώτης, όμως, στην Αρχαία Ελλάδα εμπεριείχε την έννοια της απαξίωσης, της ύβρεως, της υποτίμησης.
Ήταν αυτός που ιδιώτευε, που δεν αναμιγνυόταν στα δημόσια πράγματα, που δεν είχε πολιτική υπόσταση δηλαδή.
Ο Θουκυδίδης όπως αναφέρεται και παραπάνω, στον Επιτάφιο επισημαίνει την υποχρεωτική συμμετοχή του πολίτη στα κοινά. «Μόνοι γάρ τον τε μηδέν των δε (πολιτικών) μετέχοντα, ούκ απράγμονα, αλλ’ αχρείον νομίζομεν».
Η πρόκριση δηλαδή της ατομικής «ησυχίας» αντί των κοινών ανησυχιών ήταν ανεπίτρεπτη και επέσυρε το χαρακτηρισμό του άχρηστου.
Ο Σόλων μάλιστα είχε εκδώσει νόμο που έλεγε: «Άτιμον είναι τον εν στάσει μηδετέρας μερίδας γενόμενον».
Δηλαδή έχανε τα πολιτικά του δικαιώματα όποιος έμενε ουδέτερος σε περίπτωση που θα ξεσπούσε εμφύλια διαμάχη στην πόλη.
Στην Αρχαία Ελλάδα Iδιώτης καλούνταν ο πολίτης που έμενε αδιάφορος για τα δημόσια πράγματα, μεριμνώντας μόνο για την εξασφάλιση των δικών του συμφερόντων.
Τον όρο «ιδιώτης» τον συναντάμε σε διάφορες γλώσσες.
Στα Αγγλικά η λέξη Idiot σημαίνει ηλίθιος, βλάκας, ανόητος.
Στην Κλινική Ψυχολογία, μάλιστα, ο όρος χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει αυτόν που πάσχει από ιδιωτεία, δηλαδή βαριάς μορφής νοητική υστέρηση.
Στην αρχαία Αθήνα λοιπόν ήταν σημαντική η μετατροπή των ιδιωτών - των ατόμων δηλαδή που ασχολούνταν μόνο με τις προσωπικές τους υποθέσεις- σε πολίτες.
Σε άτομα που ασχολούνται και συμμετέχουν στα κοινά.
Η ιδιότητα του ιδιώτη άλλωστε είναι μια ιδιότητα την οποία διαθέτουν όλοι οι άνθρωποι από τη φύση τους, ενώ η ιδιότητα του πολίτη είναι επίκτητο χαρακτηριστικό που διαμορφώνεται μέσω της παιδείας που παρέχει η πολιτεία. Συνεπώς το άτομο που παρέμενε ιδιώτης” ήταν άτομο απαίδευτο και αμόρφωτο, αφού δεν εμπλέκεται επαρκώς στην ενασχόληση με τα κοινά.
Ο ιδιώτης προασπίζει από τα ανθρώπινα δικαιώματα του, και κυρίως εκείνο της ιδιοκτησίας.
Τρέμει στην ιδέα της καταστροφής της περιουσίας του ενώ δηλώνει αμέτοχος στην ποιότητα ζωής και την υποβάθμιση της ποιότητας της.
Συμμετέχει στον κοινό βίο μόνο διά της ψήφου του.
Για τον ιδιώτη, ιδιαίτερη σημασία έχει η διατήρηση και αύξηση των περιουσιακών του στοιχείων.
Ένα πολιτικό σύστημα που στηρίζεται σε ένα άθροισμα ιδιωτών, δεν μπορεί παρά να είναι η διαίρεση των υψηλών αξιών και φρονημάτων που διέπουν μία πραγματικά ευημερούσα κοινωνία…
Εκεί οδηγούμεθα με μαθηματική ακρίβεια, άλλωστε και οι επικοινωνιολόγοι έτσι μας θέλουν ιδιώτες και …να εκτελούμε τις παραγγελιές τους!
