γράφει ο 

Τάσος Αποστολίδης

Η συζήτηση περί ευθυνών μετά το φετινό ναυάγιο της διεξαγωγής των τηλεμαχιών κινείται σε τελείως λάθος κατεύθυνση. Όλοι ξέρουν ποιος πολιτικός αρχηγός ήθελε το (τα) debate και ποιος όχι. Όμως μικρή σημασία έχει αυτό. 

Για τη ματαίωση του μοναδικού debate που είχε συμφωνηθεί για φέτος (για την 1^η Ιουλίου), δεν φταίει κανένας πολιτικός αρχηγός.

Οι δημοσιογράφοι φταίνε. Αποκλειστικά. Και δυστυχώς, στην προκειμένη περίπτωση, φταίει η ΕΡΤ που θα ήταν το μέσο-οικοδεσπότης της συζήτησης. Μαζί και τα ιδιωτικά ΜΜΕ που είναι συνδιοργανωτές των συζητήσεων αυτών. Στη Δημοσιογραφία και τα ΜΜΕ αντιστοιχούν τα πιο χοντρά λάθη. 

Καμία Διακομματική και κανένας σύμβουλος κόμματος δεν μπορεί να αποφασίζει για τίποτα. Μόνο γνώμη μπορούν να εκφράζουν. 

Debate διοργανώνουν τα μέσα & οι δημοσιογράφοι - ΟΧΙ οι συνεντευξιαζόμενοι 

Το μέσο που οργανώνει το debate οφείλει να ορίζει από μόνο του την ημερομηνία διεξαγωγής, να την ανακοινώνει εγκαίρως ώστε οι πολιτικοί αρχηγοί να προσαρμόσουν το προεκλογικό τους πρόγραμμα και να μην κάνει βήμα πίσω, παρά μόνο σε περίπτωση ανωτέρας βίας που εκεί αρμόζει μόνο η χρονική μετάθεση της μετάδοσης και σε καμία περίπτωση η ματαίωση. 

Αν κάποιος πολιτικός αρχηγός δεν παραστεί, κακό του κεφαλιού του. Η καρέκλα του θα μείνει κενή. Και στη χώρα που γέννησε τη Δημοκρατία θα ήταν και λόγος να τον δείχνουν όλοι με το δάχτυλο, γελώντας ειρωνικά για αυτόν που αποφεύγει την «τέχνη της ρητορικής». 

Τα debate δεν είναι κομμάτι της κοινοβουλευτικής ή της κομματικής δραστηριότητας για να αποφασίζουν οι πολιτικοί πως και αν θα γίνουν. Είναι αντικείμενο των ΜΜΕ και της δημοσιογραφίας. Άρα οι δημοσιογράφοι (οφείλουν να) βάζουν τους κανόνες. Κανένας άλλος! 

Ο τρόπος διεξαγωγής, οι θεματικές ενότητες, οι συμμετέχοντες, αποτελούν στο σύνολό τους αντικείμενα για τα οποία πρέπει να αποφασίζουν αποκλειστικά και μόνο οι δημοσιογράφοι σε καθεστώς πλήρους ανεξαρτησίας. 

Όταν τα περιφερειακά ΜΜΕ δείχνουν το δρόμο 

Όλα τα άλλα είναι πράγματα δευτερεύοντα ή τριτεύοντα που όμως εδώ έγιναν κανόνας (επικράτησαν από το μακρινό 1996). Εδώ φτάσαμε να ορίζουν τα κόμματα το περιεχόμενο της συζήτησης, τους κανόνες… τα πάντα. Καταντήσαμε, εκουσίως, δημοσιογράφοι και ΜΜΕ να παρακολουθούμε το καπέλωμα της δουλειάς μας. 

Η «επαρχία» και η τηλεόρασή της, δείχνει να είναι πολύ μπροστά σε σχέση με τα πανελλαδικά κανάλια, άσχετα αν χωλαίνει σε χίλια δυο άλλα σημεία. Ο τρόπος που διεξάγονται τα debate στα περιφερειακά μέσα (τηλεοπτικά κανάλια, ραδιοφωνικούς σταθμούς, ιστοσελίδες κλπ) είναι πολύ πιο κοντά στις αξίες της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας. 

Για την ιστορία… 

Ο κανόνας θέλει το debate να αφορά 2 μονομάχους 

Τα τηλεοπτικά debate στην Ελλάδα, με τη μορφή που τα ξέρουμε σήμερα, στηρίχτηκαν στο αμερικανικό πρότυπο, το οποίο βέβαια αφορά -κατά κανόνα- στους δύο «μονομάχους» των δύο μεγάλων κομμάτων, των Δημοκρατικών και των Ρεπουμπλικάνων. Στην Ελλάδα τα είδαμε και στην κανονική εκδοχή «μονομαχίας για δύο» αλλά και στην εκδοχή πολλών συμμετεχόντων. 

ΣΗΜΙΤΗΣ vs ΕΒΕΡΤ 

Στις 13/9/1996, αναμετρήθηκαν ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης με τον τότε πρόεδρο της ΝΔ Μιλτιάδη Έβερτ. Ο Έβερτ ζητούσε όχι ένα αλλά τρία debate με τη μορφή μάλιστα του άμεσου διαλόγου αλλά ο Σημίτης (μόλις είχε αναλάβει πρόεδρος), χαρακτήριζε «κοκορομαχίες» αυτά τα debate. 

Καταγράφεται ως το πρώτο debate στην Ελλάδα γιατί στηρίχθηκε στο διεθνή (κυρίως αμερικανικό) όρο του debate. Υπήρξαν debate ή «debate» και νωρίτερα (διαβάστε σχετικά παρακάτω). 

ΣΗΜΙΤΗΣ vs ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ

Στις 30/3/2000, αναμετρήθηκαν ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης με τον τότε πρόεδρο της ΝΔ, Κώστα Καραμανλή. 

Ο Σημίτης δεν ήθελε τα debate γενικά, λόγω των αδυναμιών του στον προφορικό λόγο εκτός κειμένου. Είχε όμως ήδη πάρει τον «αέρα». Ο Καραμανλής τα ήθελε διακαώς για προβολή, λόγω και του απίστευτου μιντιακού πολέμου που δεχόταν. Τελικώς αποδείχθηκε όχι απλώς δυνατός «παίκτης» αλλά και ο «μακροβιότερος» όλων (εξηγούμε παρακάτω). 

«ΠΕΝΤΑΜΠΕΪΤ»

Στις 26/2/2004, κι αφού προηγήθηκε μεγάλος καυγάς μεταξύ των κομμάτων, αποφασίζεται debate μεταξύ των Γιώργου Παπανδρέου (πρόεδρος στο ΠΑΣΟΚ μόλις ένα μήνα), Κώστα Καραμανλή (ΝΔ), Αλέκας Παπαρήγα (ΚΚΕ), Νίκου Κωνσταντόπουλου (ΣΥΝ) και Δημήτρη Τσοβόλα (ΔΗΚΚΙ). 

Ο Τύπος της εποχής το ονομάζει «πενταμπέιτ» λόγω της συμμετοχής πέντε κομμάτων αντί των δύο πρώτων που ήθελε ο κανόνας κατά το αμερικανικό πρότυπο που εφαρμοζόταν στην Ελλάδα από το 1996.  Ο τότε επίτιμος πρόεδρος της ΝΔ Κώστας Μητσοτάκης κατηγορεί τον Γιώργο Παπανδρέου ότι αποφεύγει την τηλεμαχία μεταξύ των δύο (διαβάστε παρακάτω)

EURO-DEBATE

Την χρονιά εκείνη είχαμε δύο debate αφού στις 9/6/2004 έγινε για πρώτη φορά debate πριν από Ευρωεκλογές στην Ελλάδα. Περιέργως… δεν θα βρει κανείς κάποιο βίντεο στο youtube από κανένα εκ των δύο debate του 2004. 

ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΟΡΑ ΧΩΡΙΣ «ΜΟΝΟΜΑΧΙΑ ΤΩΝ 2» 

Στις 6/9/2007, διεξάγεται το δεύτερο «πενταμπέιτ» στο οποίο πήραν μέρος οι Κώστας Καραμανλής (ΝΔ), Γιώργος Παπανδρέου (ΠΑΣΟΚ), Αλέκα Παπαρήγα (ΚΚΕ), Αλέκος Αλαβάνος (ΣΥΡΙΖΑ), Γιώργος Καρατζαφέρης (ΛΑΟΣ) και Στέλιος Παπαθεμελής (Δημοκρατική Αναγέννηση). 

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ «ΜΟΝΟΜΑΧΙΩΝ» 

Στις 21/9/2009, διεξάγεται η τρίτη κατά σειρά πολλαπλή τηλεμαχία: Κώστας Καραμανλής (ΝΔ), Γιώργος Παπανδρέου (ΠΑΣΟΚ), Αλέκα Παπαρήγα (ΚΚΕ), Αλέξης Τσίπρας (ΣΥΡΙΖΑ), Γιώργος Καρατζαφέρης (ΛΑΟΣ), Νίκος Χρυσόγελος (Οικολόγοι Πράσινοι). 

Ήταν η πρώτη εμφάνιση Τσίπρα σε debate.  Πριν τη διεξαγωγή του, με αφορμή την επαναφορά των διπλών μονομαχιών, ο Αλέξης Τσίπρας τότε χαρακτήριζε "προσβλητικό" και "υποτιμητικό" για τη Δημοκρατία να γίνεται debate μεταξύ των δύο πρώτων κομμάτων. Κανείς, μάλλον ούτε ο ίδιος, δεν φανταζόταν ότι ο ηγέτης του τέταρτου σε μέγεθος κόμματος θα γινόταν πρωθυπουργός πέντε χρόνια αργότερα. 

ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ vs ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ 

Το 2o^ο Euro-DEBATE

Στις 28/5/2009, είχε προηγηθεί και το δεύτερο Euro-Debate στην Ελλάδα, πριν από τις Ευρωεκλογές, με τη συμμετοχή όλων των κομμάτων πλην των Οικολόγων-Πρασίνων. Αντί για τον Αλέξη Τσίπρα, σε εκείνο το debate συμμετείχε ο Αλέκος Αλαβάνος, επικεφαλής -ακόμη- της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ. Μάλιστα, στην εκπομπή αναφέρεται ότι εκείνη τη χρονιά δεν υπήρχε άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που να κάνει debate πολιτικών αρχηγών με θέμα τις Ευρωεκλογές. 

Αντιστροφή ρόλων... 

Το 2009, γενικά, οι ρόλοι είχαν αντιστραφεί. Ο Γιώργος Παπανδρέου που κάποτε απέφευγε τη μονομαχία με τη ΝΔ, ήταν αυτός που ζητούσε να γίνει διπλό debate αλλά ο Κώστας Καραμανλής, ο οποίος έως τότε όχι μόνο δεν τα απέφευγε, αλλά τα ζητούσε διακαώς, αρνήθηκε επικαλούμενος το γεγονός ότι στις Ευρωεκλογές η χώρα "δεν ψηφίζει για πρωθυπουργό". 

Ο Καραμανλής είχε τις περισσότερες συμμετοχές σε debate

Τη χρονιά εκείνη, τo 2009, ο Κώστας Καραμανλής συμπλήρωνε 7 συνολικά παρουσίες σε τηλεμαχίες και αποτελεί τον πολιτικό αρχηγό με τις περισσότερες εμφανίσεις σε αντίστοιχες τηλεοπτικές συζητήσεις, είτε αυτές αφορούσαν τα 2 πρώτα κόμματα, είτε περιελάμβαναν το σύνολο των κομμάτων, είτε συνέβησαν πριν από βουλευτικές εκλογές, είτε πριν από Ευρωεκλογές.  

Για πρώτη φορά αρχηγός ρωτά αρχηγό 

Το 2009 πάντως ήταν η χρονιά που εισήχθη και μια σημαντική καινοτομία και στα δύο είδη debate: η δυνατότητα των υποψηφίων να ρωτούν απευθείας έναν συνυποψήφιό τους χωρίς τη διαμεσολάβηση δημοσιογράφου. Αυτό το χαρακτηριστικό «ζωντάνεψε» τους συγκεκριμένους διαλόγους κι αποτελεί μέχρι σήμερα το δημοφιλέστερο σημείο όλων των debate. 

ΜΝΗΜΟΝΙΑ: περικοπές στη Δημοκρατία // ούτε κάλπες, ούτε διάλογος 

Η χώρα βγήκε από την πολιτική κανονικότητα. Εκεί κάπου χάθηκαν και τα debate. Ο Γιώργος Παπανδρέου έπαψε να είναι πρωθυπουργός και τον διαδέχθηκε ο Λουκάς Παπαδήμος. Και τι debate να περιμένει κανείς όταν δεν διεξάγονται καν εκλογές… 

Ακολούθησε η διπλή εκλογική αναμέτρηση του 2012 (Μάιος και Ιούνιος) χωρίς κανένα debate αλλά και η εκλογική αναμέτρηση του Γενάρη του 2015, επίσης χωρίς debate, το οποίο απέφευγε ο Αντώνης Σαμαράς όπως ο διάολος το λιβάνι.

Έχει ο καιρός γυρίσματα… 

Βέβαια εδώ αξίζει μια μικρή, ιστορική, λεπτομέρεια: ο Αντώνης Σαμαράς ήταν ο μόνος πολιτικός αρχηγός που είχε στείλει εξώδικο στο ΕΣΡ και ζητούσε να περιληφθεί στο debate του... 1996. Αλλά, έχει ο καιρός γυρίσματα… Και ξαναέχει… 

Η ζωή κύκλους κάνει… 

Ως πρόεδρος της ΝΔ το 2014-2015, ο Αντώνης Σαμαράς, που στο μεταξύ είχε κλείσει την ΕΡΤ, τον φυσικό δηλαδή οικοδεσπότη των debate, είχε δεχθεί έντονη εσωκομματική κριτική από τον τότε υπουργό του (και μετέπειτα διάδοχό του) Κυριάκο Μητσοτάκη ο οποίος συνέστηνε στο Σαμαρά να μην αποφεύγει τον Αλέξη Τσίπρα!!! 

Τα μόνα… μνημονιακά debate 

Φτάνοντας στο 2015, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έχει στο μεταξύ επαναλειτουργήσει την ΕΡΤ, ο παλιός δικομματισμός από το 2012 έχει καταρρεύσει και τα κόμματα αποφασίζουν να επιστρέψουν στον τηλεοπτικό διάλογο. Μεσολάβησαν 6 χρόνια χωρίς debate αλλά εκείνη τη χρονιά διεξάγονται δύο τηλεμαχίες, λίγες εβδομάδες μετά το δημοψήφισμα του Ιουλίου και την ψήφιση του 3^ου Μνημονίου από ΣΥΡΙΖΑ, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ. 

ΤΣΙΠΡΑΣ vs ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ

Στις 9/9/2015, διεξάγεται debate στο οποίο συμμετέχουν κατά σειρά κοινοβουλευτικής δύναμης οι: Αλέξης Τσίπρας (ΣΥΡΙΖΑ), Βαγγέλης Μεϊμαράκης (νέος πρόεδρος ΝΔ), Παναγιώτης Λαφαζάνης (ΛΑΕ), Σταύρος Θεοδωράκης (ΠΟΤΑΜΙ), Δημήτρης Κουτσούμπας (ΚΚΕ), Πάνος Καμμένος (ΑΝΕΛ) και Φώφη Γεννηματά (ΠΑΣΟΚ/ΔΗΜΑΡ).

Στις 14/9/2015, διεξάγεται το debate μεταξύ των δύο πρώτων κομμάτων με τη συμμετοχή του Αλέξη Τσίπρα και του Βαγγέλη Μεϊμαράκη. 

Κυριάκος - Σαμαράς: όταν η ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα  

Φτάνοντας στο 2019, με πολλαπλές κάλπες (Αυτοδιοικητικές, Ευρωεκλογές, Βουλευτικές Εκλογές), δεν πραγματοποιείται τελικά κανένα debate για πρώτη φορά μετά από αρκετά χρόνια. Το πολυκομματικό debate αρχικώς ορίστηκε για την 1^η Ιουλίου αλλά ματαιώθηκε έπειτα από διαφωνίες των κομμάτων. Ζούμε την περίοδο που ο Κυριάκος Μητσοτάκης επαναλαμβάνει τις δύο εκ διαμέτρου αντίθετες συμπεριφορές του Σαμαρά: ως νεοεμφανιζόμενος θέλει debate, μετά δε θέλει.  

Το μήλο δεν έπεσε κάτω από τη μηλιά

Ο πρόεδρος της ΝΔ Κυριάκος Μητσοτάκης, εξάλλου, αρνήθηκε κατηγορηματικά, λίγο μετά την προκήρυξη των βουλευτικών εκλογών, την διεξαγωγή τηλεμαχίας με τον Αλέξη Τσίπρα. Ήρθε έτσι σε πλήρη αντίθεση όχι απλώς με τον εαυτό του (κατηγορούσε τον Σαμαρά ότι αποφεύγει τον Τσίπρα) αλλά και με την πολιτική θέση που επανειλημμένα είχε διατυπώσει ο πατέρας του, Κώστας Μητσοτάκης. 

Όταν ο Κυριάκος έλεγε στο Σαμαρά να μην αποφεύγει τον Τσίπρα 

Στις 15/1/2015, λίγες μέρες πριν τις εκλογές, ο Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωνε δημοσίως ότι πρέπει να γίνει debate μεταξύ Σαμαρά-Τσίπρα, έλεγε ότι αυτή ήταν πάντα η άποψή του και ότι από ένα τέτοιο debate θα βγουν κερδισμένοι κυρίως οι πολίτες. "Μια τέτοια συζήτηση θα ήταν χρήσιμη και θα την παρακολουθούσαν και πάρα πολλοί" έλεγε πριν 4 χρόνια ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε εκπομπή του "Αθήνα 984".  

Τι υποστήριζε ο πατέρας Μητσοτάκης 

Μιλώντας στο Νίκο Χατζηνικολάου το 2004 (δελτίο ειδήσεων Alpha), ο τότε επίτιμος πρόεδρος της ΝΔ, Κώστας Μητσοτάκης, δήλωνε όχι απλώς υπέρμαχος των debate μεταξύ των δύο πρώτων αρχηγών αλλά υποστήριζε μάλιστα ότι πρέπει να γίνουν δύο debate μεταξύ των κ. Καραμανλή και Παπανδρέου (κατηγορούσε τον τελευταίο για «φυγή») αλλά κι ένα τρίτο μεταξύ όλων των αρχηγών. 

Ο Κώστας Μητσοτάκης έλεγε τότε ότι δεν πρέπει ο Γιώργος Παπανδρέου να κάνει το ίδιο λάθος με τον πατέρα του, Ανδρέα Παπανδρέου, που απέφευγε κι εκείνος την αντιπαράθεση μεταξύ των δύο πρώτων. Και το έλεγε αυτό γιατί μια τηλεμαχία με όλους τους πολιτικούς αρχηγούς είχε γίνει κι επί ημερών Κώστα Μητσοτάκη στην ηγεσία της ΝΔ αλλά εκτός από τον Ανδρέα Παπανδρέου, τότε συμμετείχε και ο Χαρίλαος Φλωράκης! (λεπτομέρειες παρακάτω). 

Ο Κυριάκος στα βήματα... των Παπανδρέου 

Τελικά ο Κώστας Μητσοτάκης δεν έζησε για να δει τον γιο του Κυριάκο να αποφεύγει το προσωπικό debate, να τον δει δηλαδή να πράττει το ίδιο λάθος με αυτό που σταθερά έκανε ο Ανδρέας και το οποίο επανέλαβε (για λίγα χρόνια) και ο Γιώργος Παπανδρέου στην αρχή της προεδρίας του στο ΠΑΣΟΚ. 

Κι όμως… debate έγινε και το 1990 

Τα τηλεοπτικά debate στην Ελλάδα υπολογίζεται εσφαλμένα ότι άρχισαν το 1996, επειδή τότε (λένε) διοργανώθηκαν για πρώτη φορά στο στούντιο της ΕΡΤ. Υπήρξε ωστόσο debate και το μακρινό 1990, παρουσία των Κώστα Μητσοτάκη (ΝΔ), Ανδρέα Παπανδρέου (ΠΑΣΟΚ) και Χαρίλαου Φλωράκη (ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ). Κανείς από τους 3 δεν ήταν πρωθυπουργός. Ήταν οι ημέρες της Οικουμενικής Κυβέρνησης του Ξενοφώντα Ζολώτα.

Στις 12/3/1990, το πρώτο στην σύγχρονη ελληνική ιστορία debate είχε διοργανωθεί από το Πάντειο Πανεπιστήμιο, σε ένα αμφιθέατρο γεμάτο θεατές, με τηλεοπτική κάλυψη της ΕΡΤ και αναμετάδοση από τα δύο -μόλις- ιδιωτικά κανάλια της εποχής, MEGA και ΑΝΤ1, που μετρούσαν λίγους μήνες λειτουργίας το καθένα (δεν εξέπεμπαν ακόμη σε όλη την Ελλάδα). 

Σε εκείνη τη συζήτηση, το απίστευτο χιούμορ του Χαρίλαου Φλωράκη προσέφερε γέλια στο αμφιθέατρο και στιγμές χαλάρωσης στη συζήτηση, που κατά τα άλλα διεξαγόταν σε μια τεταμένη περίοδο. 

Το… «περίπου debate» του 1989 

Ένα είδος πολιτικής «αντιπαράθεσης» υπήρξε και το 1989 όταν η ΕΤ1 φιλοξένησε επί ένα τριήμερο, τον κάθε πολιτικό αρχηγό χωριστά, με τρεις δημοσιογράφους (Παύλο Τσίμα, Παύλο Καμβύση, Παντελή Καψή) να κάνουν ερωτήσεις επί παντός. 

Οι δημοσιογράφοι επιλέχθηκαν από διακομματική επιτροπή, προέρχονταν από τον τον έντυπο Τύπο της εποχής, ο καθένας από μία εφημερίδα η οποία ήταν ξεκάθαρα προσκείμενη σε ένα από τα 3 κόμματα. Κοινώς το κάθε κόμμα πρότεινε έναν δημοσιογράφο της επιλογής του. Οι δημοσιογράφοι πάντως επισήμαιναν σε αυτές τις εκπομπές ότι δεν εκπροσωπούν κόμματα παρά μόνο την κοινή γνώμη. 

Γιατί ήταν ενδιαφέρουσες οι συζητήσεις αυτές

Μπορεί να μην υπήρχε η μορφή debate με ταυτόχρονη παρουσία των πολιτικών αρχηγών αλλά οι τρεις αυτές  συζητήσεις είχαν «στενό μαρκάρισμα» από τους δημοσιογράφους στους καλεσμένους κι ένα είδος «ανάκρισης» με ερωτήσεις που δεν άφηναν σημεία χωρίς συζήτηση. 

Η «υβριδική» αυτή παρουσίαση των θέσεων των επικεφαλής των κομμάτων είχε, υποτίθεται, ένα τυπικό χρονόμετρο όμως οι απαντήσεις έφταναν σε βάθος και υπήρχε χαλαρότητα κανόνων. Το τριήμερο των τηλεοπτικών συνεντεύξεων άρχισε με τον Χαρίλαο Φλωράκη, συνεχίστηκε την επομένη με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ολοκληρώθηκε με τον Κώστα Μητσοτάκη. 

Από τις τρεις συνεντεύξεις, υπάρχει ολόκληρη στο youtube μόνο αυτή του Ανδρέα Παπανδρέου. 

Από τις άλλες δύο συνεντεύξεις υπάρχουν δημοσιευμένα μόνο μερικά πλάνα - δείτε στην αρχή του βίντεο που ακολουθεί. 

Το κλίμα της εποχής

Ήταν λίγες ημέρες πριν τις εκλογές της 5^ης Νοεμβρίου 1989. Είχε προηγηθεί ένα καλοκαίρι πυκνό εξελίξεων με τη δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη, την παραπομπή (μία ημέρα μετά) του Ανδρέα Παπανδρέου κ.α. στο Ειδικό Δικαστήριο αλλά και τις εκλογές του Ιουνίου του 1989 που είχαν προηγηθεί κι έφεραν την προσωρινή συγκυβέρνηση ΝΔ-ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ υπό τον Τζανή Τζανετάκη. 

30 χρόνια debate 

Τούτων δοθέντων… από το 1989 μέχρι σήμερα, δηλαδή τα τελευταία 30 χρόνια, σχεδόν πάντα είχαμε debate. Και διπλά και πολλαπλά. Οι μόνες χρονιές που δεν διεξήχθησαν καθόλου debate είναι φέτος (2019), τον Γενάρη του 2015, στις διπλές κάλπες Μαΐου-Ιουνίου του 2012 και στις βουλευτικές εκλογές του 1993. 

Οι μονομαχίες μεταξύ των αρχηγών των δύο πρώτων κομμάτων ήταν μια τηλεοπτική και πολιτική παράδοση στην Ελλάδα για όλους σχεδόν τους πρωθυπουργούς των τελευταίων 25 ετών: 1996 (Σημίτης-Έβερτ), 2000 (Σημίτης-Καραμανλής), 2009 (Καραμανλής-Παπανδρέου) και 2015 (Τσίπρας-Μεϊμαράκης). 

Χάσαμε το debate… Σαμαρά-Βενιζέλου! 

Ιδιαίτερα το 2012, αν τυχόν γινόταν debate πριν καταρρεύσει εκλογικά, για πρώτη φορά στη μεταπολίτευση, ο παλιός δικομματισμός, θα ήμασταν στη μάλλον αμήχανη θέση να παρακολουθήσουμε αντιπαράθεση των… Αντώνη Σαμαρά και Ευάγγελου Βενιζέλου (πρόεδρος δύο μηνών στο ΠΑΣΟΚ) οι οποίοι κυβέρνησαν στη συνέχεια μαζί. Τι θα μπορούσαν βέβαια να πουν όταν οι "αιώνιοι αντίπαλοι", δηλαδή ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, είχαν ήδη συγκυβερνήσει την τελευταία διετία 

Οι ευθύνες ΜΜΕ και Δημοσιογράφων 

Για να φτάνουμε στο σημείο να μη γίνονται καθόλου debate εν έτει 2019, τις ευθύνες πρέπει να τις ρίξει κανείς στα ΜΜΕ και την Δημοσιογραφία που δεν είχαν τη δύναμη και την ανεξαρτησία να επιβληθούν σε όσα κόμματα αποφεύγουν το διάλογο. 

Και το «πρόβλημα» δεν είναι απλώς οι στενές συγγένειες που έχουν με πολιτικά πρόσωπα ορισμένοι από τους δημοσιογράφους που επρόκειτο να συμμετάσχουν στο φετινό debate ή συμμετείχαν στα προηγούμενα. Το πραγματικό πρόβλημα είναι άλλο κι είναι πολύ βαθύτερο. 

Περιέργως, ο τρόπος άσκησης της τηλεοπτικής δημοσιογραφίας του 1989, παρά το γεγονός ότι τότε η ομάδα δημοσιογράφων επιλέχθηκε από τα κόμματα, ήταν καλύτερος από τον τρόπο των συζητήσεων που ακολούθησαν. 

Υπάρχει περιθώριο βελτιώσεων; Σαφέστατα! Και δεν χρειάζεται να αλλάξει γνώμη κανένας αρχηγός ή επικοινωνιολόγος κόμματος. Αρκεί και μόνο να το αποφασίσουν οι δημοσιογράφοι!