γράφει ο
Κώστας Παπακοσμάς
Αφορμή της δημοσίευσης αυτής, για την ιστορία της υδρεύσεως και της διαχείρισης του νερού στην Καβάλα, είναι η σημερινή Παγκόσμια Ημέρα του Νερού.
Η αναδρομή στην ιστορία του νερού.. στην Καβάλα ξεκινά κάτι περισσότερο από 100 χρόνια πριν. Η μεγάλη αγωνία των κατοίκων της Καβάλας και ειδικά των προσφύγων από το 1922 και μετά, ήταν ή έλλειψη του νερού.
Στα δύσκολα εκείνα χρόνια της εγκατάστασης των προσφύγων, το νερό έφτανε στην παλιά πόλη μέρα παρά μέρα και μόνο για λίγες ώρες και οι κοινόχρηστες βρύσες γίνονταν “θέατρο ομηρικών” καυγάδων για το σπάνιο αγαθό. Τα παραπήγματα που στέγαζαν αρχικά τους πρόσφυγες δεν μπορούσαν να έχουν πρόσβαση στο υποτυπώδες δίκτυο , άλλωστε οι ανάγκες πολλαπλασιάστηκαν.
Η ΥΔΡΕΥΣΗ
Η ιστορία της ύδρευσης είναι συνυφασμένη με την ιστορία της σύγχρονης Καβάλας. Το εμβληματικό έργο τοπόσημο της πόλης είναι οι Καμάρες και ο τρόπος με τον οποίο υδρεύονταν η άνυδρη συνοικία της Παναγίας, στην Καβάλα των προηγούμενων αιώνων.
Με το … “άνοιγμα” της πόλης δημιουργήθηκε η ανάγκη υδροδότησης των νέων περιοχών. Το νερό από την “μάνα του νερού” στα τρία Καραγάτσια δεν έφτανε για όλους.
Ανοίχτηκαν πηγάδια στο Περιγιάλι (Καρά – Ορμάν) αλλά και αξιοποιήθηκαν και κάποια που υπήρχαν στο Κιουτσούκ Ορμάν (περιοχή Ραψάνης). Το καθαρό και άφθονο νερό ήρθε όμως από τις γεωτρήσεις των πηγών Αμισιανών.
Τότε δημιουργήθηκε και το Ταμείον Υδρεύσεως και Εξυγιάνσεως Καβάλας (με ΦΕΚ το 1923 και ουσιαστικά το 1924). Η διαχείριση του νερού, των δικτύων, της τιμής του ήταν μια.. δύσκολη υπόθεση.
Η Νομαρχία είχε την ευθύνη της λειτουργίας του, των έργων του αλλά και της χρηματοδότησης του. Εύλογες και οι “κόντρες” με τις εκάστοτε προπολεμικές Δημοτικές αρχές. Δήμος και “Ταμείον” αλληλεπικαλύπτονταν σε ..αρμοδιότητες και ευθύνες και μόνιμα το πρόβλημα ήταν ένα.. η Καβάλα στερούνταν ..νερού.
Όμως οι πρόγονοι μας, σοφά πράττοντας, θεωρούσαν ότι η διανομή του νερού είναι υπόθεση κρατική και αργότερα δημοτική.. είχαν επίγνωση των ευθυνών τους, δεν αναζητούσαν εύκολες λύσης και δεν εκχωρούσαν σε .. άλλους τις ζωές των πολιτών από όπου προέρχονταν και οι ίδιοι και βρίσκονταν σε θέσεις από αυτούς.
ΜΕΤΑ ΤΗΝ ..ΚΑΤΟΧΗ
Μετά την κατοχή και τον εμφύλιο “..η ζωή τραβά μπροστά” και η διαχείριση του νερού είναι αποκλειστική ευθύνη πιά του Δήμου Καβάλας. Το “Ταμείον” παύει να υπάρχει .Τότε δημιουργείται και ο Σύλλογος Υπαλλήλων Υπηρεσίας Υδρεύσεως Δήμου Καβάλας.
Όπως κάθε συνδικαλιστικό σωματείο έτσι και αυτό διεκδικεί καλύτερες συνθήκες εργασίες και αμοιβές. Απέναντι του ο εκάστοτε Δήμαρχος και Δημοτική αρχή.
Τα χρόνια κυλούσαν με έργα που γίνονταν στο κέντρο και τις συνοικίες της πόλης , με νέα δίκτυα αλλά και με μόνιμο βραχνά την επάρκεια του νερού. Μελέτες επί μελετών και προσπάθειες για την επίλυση του προβλήματος τις ύδρευσης της πόλης από όλους τους μεταπολεμικά Δημάρχους.
Τελικά το 1969 ξεκινά το μεγάλο έργο της υδρεύσεως της πόλης από τα νερά των πηγών της Βοϊράνης στο Κεφαλάρι Δράμας.
Έργο κολοσσιαίο για την εποχή, όπως και η μεταφορά του νερού από το Αντλιοστάσιο των Αμισιανών στις Δεξαμενές της πόλης. Έργο του Δημάρχου Ευάγγελου Ευαγγελίου . Από το 1972 η Καβάλα έχει άφθονο και ποιοτικό νερό.
Τα «μαλλιοτραβήγματα» στις κοινόχρηστες βρύσες πήραν τέλος όπως και τα ντεπόζιτα και τα “μουσλούκια” στα σπίτια των Καβαλιωτών.
Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ Ε. ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ
Οι παλιοί συμπολίτες θυμούνται τι περνούσαν με την έλλειψη του νερού ειδικά τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Θυμούνται τα .. ντεπόζιτα τα βαρέλια και τα .. μουσλούκια..
Θυμούνται όμως και τον αείμνηστο Δήμαρχο Ε. Ευαγγελίου που έφερε το νερό στην Καβάλα. Ποιος ήταν όμως αυτός ; τι ξέρουν οι νεότεροι .. που απολαμβάνουν με το άνοιγμα της βρύσης … το άφθονο νερό της πόλης;
Ο γράφων το κείμενο αυτό, “γνώρισε” τον Ευαγγελίου και την Δημαρχιακή του θητεία μέσα από τις δημοσιεύσεις, κυρίως όμως από τις αναμνήσεις, τις απόψεις και κριτικές των πολιτών αυτής της πόλης.
Είχα την τιμή να συνομιλώ με τον εκλιπόντα τα τελευταία χρόνια της ζωής του , ήταν μια πολύτιμη πηγή για την καταγραφή της τοπικής νεότερης ιστορίας , σε πολλά δε από τα ιστορικά σημειώματα που δημοσιεύω, κατά καιρούς , στον τοπικό τύπο, κάνω αναφορά στις πολύτιμες πληροφορίες που μου είχε δώσει ο αείμνηστος Ευαγγελίου.
Ο ίδιος δε θέλησε ποτέ να προβάλει το έργο και τη δράση του για αυτή την πόλη. Είχε την άποψη του, είχε τις προτάσεις του, ενδιαφέρονταν για το παρόν αλλά και το μέλλον της Καβάλας, που τόσο αγαπούσε.
Μελετούσε τον τύπο και τα κείμενα και έκανε την κριτική του , η αγάπη του για τα κοινά δε σταμάτησε ποτέ. Άλλωστε αυτό απόδειξε η πορεία ζωής του.
Στις εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση τον Οκτώβριο του 1982 ήταν επικεφαλής συνδυασμού (Καβάλα – Έργα – Ευαγγελίου) που διεκδίκησε την Δημαρχεία Καβάλας, συγκεντρώνοντας υψηλά ποσοστά στις προτιμήσεις των Καβαλιωτών.
Στα τέσσερα χρόνια της θητείας του στα έδρανα του Δημοτικού Συμβουλίου (ως επικεφαλής της αντιπολίτευσης) πολιτεύθηκε με σύνεση, προτάσσοντας το καλό της πόλης, βοηθώντας με την τεράστια εμπειρία του την σωστή λειτουργία του Σώματος και της διοίκησης.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο που οι πολίτες αυτής της πόλης χαιρετούσαν πάντα τον Ευάγγελο Ευαγγελίου με την προσφώνηση “Δήμαρχε”, μια λέξη σεβασμού και εκτίμησης στο πρόσωπο του.
Στην επτάχρονη θητεία του (στο Δημαρχιακό διορισμένο αξίωμα) άφησε ανεξίτηλα την “σφραγίδα” του στην πόλη. Επί των ημερών του έγιναν μια σειρά έργων που βελτίωσαν την ποιότητα ζωής στην Καβάλα.
Κορυφαίο έργο της θητείας του φυσικά αυτό της υδρεύσεως. Η Καβάλα απαλλάχθηκε από τον «βραχνά» της λειψυδρίας που την ταλαιπωρούσε δεκαετίες ολόκληρες.
Τον Δεκέμβριο του 1968 ολοκληρώθηκε η μελέτη του έργου (έλευσης και διάθεσης του νερού) από το Κεφαλάρι της Δράμας. Το έργο δημοπρατήθηκε τον Μάιο του 1969 και η εγκατάσταση των αναδόχων του έργου έγινε στις 26 Ιουνίου 1969.
ΤΟ ΝΕΡΟ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΒΟΙΡΑΝΗΣ
Παγκόσμια Ημέρα του Νερού σήμερα και η μνήμη μας γυρίζει και στο μακρινό 1969 (για τους νότεςρους..). Στο Δημαρχείο Καβάλας υπογράφεται την 20η Μαρτίου η συμφωνία για την ύδρευση της πόλης από τα νερά της Βοιρανης (Μπουναρ Μπασι). Η συμφωνία είναι με την κοινότητα Κυργίων και όλα τα εικονιζόμενα πρόσωπα αναφέρονται στο δημοσίευμα της τοπικής εφημερίδας ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ.
Στη μέση της φωτογραφίας Ο άνθρωπος που συνέδεσε το όνομα του με το μεγάλο αυτό έργο ο Δήμαρχος Ευάγγελος Ευαγγελίου.
Τα εγκαίνια του έργου έγιναν το Σάββατο 7 Ιουλίου 1973 και έκτοτε η Καβάλα απολαμβάνει τα οφέλη από το έργο αυτό . Είναι γνωστή η φράση των συμπολιτών μας για τον αείμνηστο… “ο Ευαγγελίου έφερε το νερό στην Καβάλα..”.
Συμπληρώνουμε ήδη μισό αιώνα από τότε που απολαμβάνουμε άφθονο και ποιοτικό νερό στην Καβάλα και αυτό το οφείλουμε στις προηγούμενες γενιές, στους κόπους τους και στην επιμονή τους για μια καλύτερη και δίκαιη κοινωνία, όπου ο άνθρωπος έχει τον πρωτεύοντα ρόλο.
Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΔΕΥΑΚ
Κάπως έτσι τελειώνει και η ιστορία της Υπηρεσίας Υδρεύσεως του Δήμου Καβάλας αφού στις 25 Νοεμβρίου 1980 το Δημοτικό Συμβούλιο Καβάλας αποφάσισε να ιδρυθεί στην Καβάλα Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης Αποχέτευσης (ήταν η 474 απόφαση).
Λίγους μήνες νωρίτερα η πολιτεία είχε ψηφίσει τον Νόμο 1069 /1980 και έδινε την δυνατότητα στην τοπική αυτοδιοίκηση να δημιουργήσει επιχειρήσεις για την διαχείριση των υδάτων και των λυμάτων.
Τον Μάρτιο του 1981 με νέα απόφαση του το Δημοτικό Συμβούλιο , συμπλήρωσε αυτή που πήρε τον Νοέμβριο για την ίδρυση της Δ.Ε.Υ.Α.Κ. Τον Ιούλιο του 1981 ο Υφυπουργός Εσωτερικών Ιωάννης Κεφαλογιάννης συντάσσει το Προεδρικό διάταγμα το οποίο υπογράφει ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής και δημοσιεύεται στο Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβέρνησης την 31η Ιουλίου 1981.
