Την πρώτη οργανωμένη εξερεύνηση του σπηλαιορυχείου της Πέρνης στο Δήμο Νέστου πραγματοποίησε η Σπηλαιολογική Ομάδα Καβάλας φέρνοντας στο φως τις άγνωστες πτυχές των ορυχείων της περιοχής.
Όπως αναφέρουν στην περιγραφή τους σχετικά με την εξερεύνηση στο εσωτερικό των ορυχείων τα μέλη της ομάδας Ηλίας Νίκος και Τάσος Πολυχρονιάδης το σπήλαιο συνόδευαν θρύλοι και ιστορίες για αμύθητα πλούτη.
Συγκεκριμένα στη σελίδα της ομάδας στο FB όπου και δημοσιεύουν σχετικό φωτογραφικό υλικό αναφέρουν τα εξής:
«Η θέση της Καβάλας σε σχέση με τις οροσειρές που αναδύθηκαν κατά την Αλπική πτύχωση, δεν την προίκισε με αξιόλογους ασβεστολιθικούς όγκους, που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν την ύπαρξη και δημιουργία μεγάλων φυσικών σπηλαίων. Ήταν όμως οι γεωτεκτονικές διεργασίες της Αλπικής ορογένεσης, που έδωσαν στην περιοχή της Καβάλας μια περίοπτη θέση ανάμεσα στις σημαντικότερες μεταλλευτικές περιοχές του αρχαίου κόσμου. Εκτός από τον κύριο ορεινό όγκο του Παγγαίου και η περιοχή ανατολικά της Καβάλας κρύβει επιμελώς στα «σπλάχνα» της σημαντικό αριθμό αρχαίων (χρυσο)ορυχείων
Για τους κατοίκους της Πέρνης η ύπαρξη των δύο ορυχείων και του σπηλαίου που κάποτε υδροδοτούσε την περιοχή ήταν κοινό μυστικό…. Όπως κοινοί είναι πάντα οι θρύλοι και οι ιστορίες που συνοδεύουν την ύπαρξη τέτοιων σπηλαίων ή μεταλλευτικών στοών… Ιστορίες για αμύθητα πλούτη. Για κρυμμένους θησαυρούς. Για ασυνήθεις ύποπτους που άξαφνα ξύπνησαν πλούσιοι…
Πίσω και πέρα όμως από κάθε ευφάνταστο μύθο υπάρχει και η απλή ιστορική αλήθεια: η ακάματη προσπάθεια του ανθρώπου για ευημερία, , ο αγώνας της επιβίωσης των αρχαίων μεταλλωρύχων μέσα στις στενές κλειστοφοβικές στοές των μεταλλείων, ο αέναος πόνος, η διάχυτη υγρασία, ο φόβος και ο ιδρώτας της προσπάθειας, για να αντληθούν από τη γη τα πολύτιμα μέταλλα..
… Ορυχείο Πέρνης λοιπόν:150-200m στενών έως πολύ στενών στοών
(τετραγωνικής διατομής 1Χ1m ή και στενότερων), απουσία σπηλαιοδιάκοσμου, ίχνη από λειμωνίτη και γκαιτίτη, «μεταλλευτικές φωλεές» και θέσεις για φωτιστικούς λύχνους, μια μεγάλη αποικία νυχτερίδων μαζί με αρκετό γουανό. Τέλος, όπως πάντα, τα τραύματα-πληγές από τον « πυρετό του χρυσού » των σύγχρονων χρυσοθήρων».
