**Έπειτα από τρία χρόνια, σήμερα Παρασκευή 5 Σεπτεμβρίου 2025, βρίσκονται ξανά μαζί στη Θεσσαλονίκη, στο Fifth Thessaloniki Metropolitan Summit, ο πρώην Υπουργός Άμυνας της Ελλάδος Νίκος Παναγιωτόπουλος, η πρώην Υπουργός Άμυνας της Γαλλίας Florence Parly και ο πρώην Υπουργός Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου Ben Wallace, για να συζητήσουν θέματα άμυνας και ασφάλειας στην Ευρώπη, στο σημερινό απρόβλεπτο και ασταθές διεθνές γεωπολιτικό περιβάλλον.
Η πίεση από τη Ρωσία και η παγκόσμια άνοδος της Κίνας αναδεικνύουν την ανάγκη η Ευρώπη να χτίσει τη δική της αρχιτεκτονική ασφάλειας, να ενισχύσει τη βιομηχανική της παραγωγή και να διασφαλίσει τη στρατηγική της ανεξαρτησία, υπογράμμισε η Φλοράνς Παρλί, πρώην υπουργός Άμυνας της Γαλλίας στο πλαίσιο του 5ου Thessaloniki Metropolitan Summit που συνδιοργανώνουν ο Economist με το powergame.gr. Στο ίδια ενότητα μίλησαν ο πρώην υπουργός Άμυνας στο Ηνωμένο Βασίλειο, Μπεν Γουάλας και πρώην υπουργός Άμυνας της Ελλάδας Νίκος Παναγιωτόπουλος.
Η Γαλλία και η Ελλάδα συνεχίζουν να ενισχύουν τη συνεργασία τους στον τομέα της άμυνας. Μια κοινή ρήτρα ασφαλείας έχει ήδη αποδώσει καρπούς, με κοινές ασκήσεις στην Μεσόγειο και την παράδοση των Rafale και των φρεγατών στην Ελλάδα, υπογράμμισε η Φλοράνς Παρλί, πρώην υπουργός Άμυνας της Γαλλίας στο πλαίσιο του 5ου Thessaloniki Metropolitan Summit που συνδιοργανώνουν ο Economist με το powergame.gr.
Ο απώτερος στόχος είναι η ενίσχυση της διαλειτουργικότητας και η συμβολή στην ασφάλεια μιας περιοχής που γίνεται ολοένα και πιο ασταθής, ειδικά μετά το 2023 και τον πόλεμο στη Γάζα.
Ο Μπεν Γουάλας, πρώην Υπουργός Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου, υπογράμμισε τη σημασία της συνεργασίας Ευρώπης και Βρετανίας, εκφράζοντας τη χαρά του για τη συμμετοχή του στην εκδήλωση και τη συνεργασία του με την Φλοράνς Παρλί. Παρά τον ιστορικό ανταγωνισμό μεταξύ των δύο χωρών, τόνισε ότι υπήρξε στενή συνεργασία σε κρίσιμους τομείς, όπως η διαχείριση της πυρηνικής ενέργειας και η κοινή δράση στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.
Από την πλευρά του ο Νίκος Παναγιωτόπουλος, πρώην υπουργός Εθνικής Άμυνας, τόνισε την ανάγκη η Ευρώπη να αναλάβει άμεσα πρωταγωνιστικό ρόλο στην ασφάλεια και την άμυνά της, υπογραμμίζοντας ότι καμία χώρα δεν μπορεί πλέον να αντιμετωπίσει μόνη της τις σύγχρονες προκλήσεις. «Η Ευρώπη, συλλογικά, είναι το μέλλον», είπε, τονίζοντας ότι η ΕΕ πρέπει να συμπληρώσει και όχι να αντικαταστήσει το ΝΑΤΟ, δημιουργώντας ένα σταθερό και ισχυρό ευρωπαϊκό σύστημα άμυνας.
Σύμφωνα με τον Παναγιωτόπουλο, η Ευρώπη διαθέτει σήμερα σημαντικά οικονομικά εργαλεία, με σχέδιο χρηματοδοτικής ενίσχυσης ύψους 800 δισεκατομμυρίων ευρώ και άλλα 150 δισεκατομμύρια να κατευθύνονται απευθείας στα κράτη-μέλη για στρατιωτικά έργα. Ωστόσο, όπως τόνισε, η ύπαρξη χρηματοδότησης από μόνη της δεν αρκεί. «Απαιτείται πολιτική βούληση και αποφασιστικότητα για να γίνουν πραγματικότητα τα μεγάλα ευρωπαϊκά έργα», σημείωσε, προτείνοντας τη δημιουργία τριών έως πέντε σημαντικών προγραμμάτων, όπως νέες φρεγάτες ή συστήματα αεράμυνας, με ισχυρή χώρα να αναλαμβάνει τον ηγετικό ρόλο ώστε οι υπόλοιπες να ακολουθήσουν.
Ο πρώην υπουργός επισήμανε ότι η γεωπολιτική κατάσταση καθιστά την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας αναγκαία. Αναφερόμενος στη Ρωσία, ξεκαθάρισε ότι η εισβολή στην Ουκρανία είναι αδιαπραγμάτευτη και η Ευρώπη πρέπει να υποστηρίξει με συνέπεια τη χώρα, αξιοποιώντας παράλληλα την τρέχουσα συγκυρία για να αναδιαμορφώσει την αμυντική της αρχιτεκτονική. «Όλα πρέπει να ξεκινήσουν με κατάπαυση του πυρός, συμφωνία για τις εγγυήσεις ασφαλείας και επίλυση των ζητημάτων εδαφών», τόνισε.
Ο Παναγιωτόπουλος υπογράμμισε επίσης την ανάγκη για κοινή ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, με έμφαση στην τεχνολογία, την καινοτομία και την αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού. Κλείνοντας, ο πρώην υπουργός υπογράμμισε ότι ο χρόνος πιέζει και η καθυστέρηση μπορεί να αποβεί μοιραία. «Πρέπει να δράσουμε άμεσα, να καλύψουμε τα κενά και να αφήσουμε το δικό μας αποτύπωμα στην παγκόσμια γεωπολιτική σκακιέρα. Η ασφάλεια και η δημοκρατία δεν περιμένουν», κατέληξε.
ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗΣ κ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ
Fifth Thessaloniki Metropolitan Summit
ΕΝΟΤΗΤΑ “A new defence and security architecture for Europe”
*Το διεθνές γεωπολιτικό περιβάλλον είναι πιο απρόβλεπτο, πιο ασταθές και πιο δυνητικά επικίνδυνο από ποτέ.
*Οι ΗΠΑ υπό την προεδρία Τραμπ ζητούν επιτακτικά από την Ευρώπη να φροντίσει μόνη της, χωρίς την αμερικανική ομπρέλα ασφαλείας, τα ζητήματα άμυνας και αποτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
*Οι ειρηνευτικές προσπάθειες για τη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία συνεχίζονται, αλλά το τέλος δεν φαίνεται να είναι κοντά.
*Στο στρατιωτικό σκέλος η Ρωσία έχει φέρει σε δύσκολη θέση τις ουκρανικές δυνάμεις, ανακαταλαμβάνοντας εδάφη και παγιώνοντας τα κέρδη της σε Κριμαία και Ντονμπάς.
*Στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων θα τεθούν αρχικά κατάπαυση του πυρός, ζήτημα εγγυήσεων ασφαλείας εκατέρωθεν (η Ουκρανία να μη δεχθεί νέα επίθεση από Ρωσία, η Ρωσία να μην απειλείται από τη Δύση, αξιώνοντας επιτακτικά την ουδετερότητα της Ουκρανίας), και το ιδιαίτερα δύσκολο ζήτημα των εδαφικών διεκδικήσεων. Η Ουκρανία θα βρεθεί στην εξαιρετικά δυσάρεστη θέση να απεμπολήσει τα εδάφη που έχει στρατιωτικά κατακτήσει η Ρωσία, δεδομένου ότι η διαπραγμάτευση για τη λήξη ενός πολέμου ξεκινά από το σημείο και τα δεδομένα που υφίστανται στο πεδίο, όταν τερματίζονται οι εχθροπραξίες.
*Η πολιτική διαχείριση μιας τέτοιας προοπτικής είναι εξαιρετικά δυσχερής. Για την Ευρώπη αυτό θα συνιστούσε μία στρατηγική ήττα και για τη Ρωσία μία μεγάλη στρατηγική νίκη.
*Η Ευρώπη επιζητεί να σταματήσει τον αναθεωρητισμό του Πούτιν, ενώ η Αμερική θα επιθυμούσε να αποσυρθεί από το «πρόβλημα», προκειμένου να επικεντρωθεί σε άλλες γεωπολιτικές προτεραιότητες που αφορούν στα συμφέροντά της («θέατρο» Ειρηνικού – Κίνα).
Ο Τραμπ πιέζει, αλλά δείχνει να απογοητεύεται από τη στασιμότητα και να πείθεται ότι οι προθέσεις της Ρωσίας δεν είναι να λήξει ο πόλεμος, αλλά να παγιώσει τα όποια κέρδη της.
*Επιπροσθέτως, ο παγκόσμιος νότος και οι αναδυόμενες υπερδυνάμεις, με προεξάρχουσα την Κίνα, δείχνουν να μην υπολογίζουν γεωπολιτικά την Ευρωπαϊκή Ένωση στο βαθμό που αυτό ίσχυε στο παρελθόν.
*Σε αυτό το πλαίσιο η Ευρώπη καλείται να αναλάβει γρήγορη και αποφασιστική δράση για να οικοδομήσει νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας στην περιοχή και να ενισχύσει δραστικά τη συνολική αποτρεπτική της δύναμη.
*Μέγα ζητούμενο της νέας αρχιτεκτονικής ασφαλείας είναι εάν αυτή θα αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης μαζί με τη Ρωσία, ή με αποκλεισμό της Ρωσίας.
*Τα προγράμματα ReArm EUROPE και SAFE αποτελούν ισχυρά χρηματοδοτικά εργαλεία προς αυτήν την κατεύθυνση, αφού αναμένεται να μοχλευτούν πλέον των 800 δις ευρώ για το ReArm και 150 δις για το SAFE, μέσω δανειοδοτήσεων, ανακατανομών κοινοτικών πόρων και
απευθείας επιδοτήσεων για επένδυση σε αμυντικά συστήματα από τα κράτη μέλη.
*Είναι ένα σημαντικό ευπρόσδεκτο βήμα στο σωστό δρόμο. Αναγκαία, αλλά όχι ικανή συνθήκη, ώστε να λυθεί ολιστικά το πρόβλημα και να καλυφθούν τα αμυντικά κενά της Ευρώπης, χωρίς τη δεδομένη μέχρι τώρα αμερικανική στήριξη.
*Θα χρειαστεί πραγματική πολιτική βούληση από τα κράτη μέλη και σε κάποιες περιπτώσεις, υπέρβαση των μέχρι τώρα συνθηκών, προκειμένου να διευρυνθεί η παραγωγή της αμυντικής βιομηχανίας, να ομογενοποιηθούν στο μέγιστο βαθμό τα αμυντικά συστήματα και να ισχύσει ένα σύστημα κοινών προμηθειών αμυντικού υλικού για τα κράτη μέλη.
*Αν η Ρωσία, είναι η κύρια απειλή, οι αριθμοί στην Ουκρανία δείχνουν ότι η Ευρώπη υπολείπεται σε δυνατότητες και πρέπει να καλύψει γρήγορα τα κενά της.
*Ως Υπουργός Άμυνας είχα προτείνει κοινά εμβληματικά projects ανάπτυξης ενός συστήματος (λ.χ. ευρωπαϊκό μαχητικό 5 ης γενιάς, νέο άρμα μάχης, πλοίο επιφανείας τύπου φρεγάτας ή κορβέτας), όπου μία χώρα έχει τον ηγετικό ρόλο στην ανάπτυξη και παραγωγή αυτού του συστήματος και άλλες ενδιαφερόμενες συμμετέχουν στο πρόγραμμα.
*Είναι προφανείς οι δυσκολίες που πρέπει να ξεπεραστούν, προκειμένου να γίνει αυτή η κατανομή στις ευρωπαϊκές χώρες που καλούνται να προωθήσουν και τα συμφέροντα των εγχώριων βιομηχανιών παραγωγής αμυντικού υλικού, σε συνθήκες ανταγωνισμού. Θα ήταν, όμως, μια απαραίτητη αρχή προκειμένου να προκύψει μία ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία ικανή να καλύψει τις παραπάνω ανάγκες. Σε διαφορετική περίπτωση, η εξάρτηση της Ευρώπης από αγορές αμερικανικού αμυντικού υλικού θα εξακολουθήσει να ισχύει. Το ζήτημα δεν είναι να αποκλειστούν οι αμερικανικές εταιρίες, αλλά οι ευρωπαϊκές να μπορούν να καλύπτουν όλες τις ανάγκες, και σε τομείς συστημάτων προηγμένης τεχνολογίας που είναι απαραίτητα στο σύγχρονο πεδίο μάχης.
*Συμπληρωματικά, με αυτά τα δεδομένα η στρατηγική αυτονομίας της ΕΕ εστιάζει περισσότερο στην επάρκεια παραγωγής αμυντικού υλικού και λιγότερο στο επιχειρησιακό κομμάτι της χρήσης του, αφού είναι βέβαιο ότι το ΝΑΤΟ θα εξακολουθήσει να έχει τον πρώτο λόγο στην οργάνωση και κατανομή των δυνάμεων.
