γράφει ο
Κώστας Παπακοσμάς
Ναυτική πόλη η Καβάλα μας τιμά σήμερα τον Άγιο Νικόλαο, κάθε χρόνο λαμπρές είναι οι λατρευτικές εκδηλώσεις που κορυφώνονται με την περιφορά της εικόνας του Αγίου στους κεντρικούς δρόμους της πόλης και την παραλία, όπου τα ελλιμενίζοντα πλοία και αλιευτικά σκάφη ηχούν χαρμόσυνα.
Στη θέση που βρίσκεται σήμερα ο ναός και παλαιότερα το τζαμί, υπήρχε παλαιοχριστιανική Βασιλική απομεινάρια της οποίας σώζονται και βρίσκονται στο χώρο του Βήματος του Αποστόλου Παύλου, πιθανόν αφιερωμένη στον Άγιο Λάζαρο ή στον Απόστολο Παύλο.
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου κτίστηκε ως κτίσμα, περί τα μέσα του 16ου αιώνα και λειτούργησε ως μουσουλμανικό τέμενος με το όνομα Ιμπραήμ Πασά, ο οποίος υπήρξε κατά το 1530 βεζίρης και γαμπρός του Σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς.
Ήταν το κεντρικό τέμενος στην παλαιά πόλη της Καβάλας, αφού λόγω θέσης του δέσποζε στο κέντρο της αγοράς, και αποτελούσε μέρος ενός γενικότερου συγκροτήματος με την ονομασία Ιμαρέτ, που απαρτίζονταν από ιδρύματα κοινής ωφέλειας (τζαμιά, μεντρεσέδες, πτωχοκομεία, χάνια, λουτρά, καταστήματα). Η μετασκευή του σε Ιερό Ναό έγινε περίπου το 1926, και το 1945 εγκαινιάσθηκε και ονομάσθηκε επ’ ονόματι του προστάτη των θαλασσών Αγίου Νικολάου.
Ο αρχιτεκτονικός ρυθμός προκαλεί εντύπωση για ορθόδοξο ναό, αφού έχει κρατήσει την ισλαμική τεχνοτροπία εξωτερικά, συμπληρωμένης βέβαια με την ύπαρξη του καμπαναριού στην βάση του παλαιού μιναρέ. Τα παρεκκλήσια του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου και του Αγίου Δημητρίου, όπως και ο πρόναος είναι μεταγενέστερες προσθήκες.
Έτσι ο Ιερός Ναός θεωρείται τρισυπόστατος. Το δεξιό κλίτος είναι αφιερωμένο στον Άγιο Δημήτριο, το αριστερό κλίτος είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο και το κεντρικό κλίτος είναι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο.
Στον περιβάλλοντα χώρο του Ιερού Ναού είχε ορισθεί από τον Μακαριστό Μητροπολίτη Φιλίππων και μετέπειτα Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χρυσόστομο Χατζησταύρου το σημείο όπου αποβιβάστηκε ο Απόστολος των Εθνών και ιδρυτής της τοπικής Εκκλησίας Παύλος, μαζί με τους συνεργάτες του στην τότε Νεάπολη, κατόπιν οράματος όπου άγνωστος Μακεδόνας άνδρας παρήγγειλε στον Απόστολο: «διαβάς εις Μακεδονίαν βοήθησον ημίν».
Σε αυτό το σημείο το 2000 η Αποστολική Μητρόπολη Φιλίππων Νεαπόλεως και Θάσου υπό του Μακαριστού σήμερα, Μητροπολίτη Κυρός Προκοπίου έχει αναγείρει μνημείο εις ανάμνηση του γεγονότος του ερχομού του Αποστόλου Παύλου και την διάδοση του Χριστιανισμού στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο.
Σήμερα στον Ναό διακονεί ο Αρχιμανδρίτης Ευάγγελος Υφαντίδης. (στοιχεία της ανάρτησης είναι και από την ιστοσελίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Φ.Ν.Θ.).
