Γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Λιμενάρια της Θάσου. Αποφοίτησε από το Λύκειο Λιμεναρίων και στη συνέχεια σπούδασε στη σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Σήμερα, ο Γιώργος Αρσενίου, διεκδικεί μια θέση διδάκτορα στο Πανεπιστήμιο του Michigan στο αντίστοιχο τμήμα Δασολογίας και Περιβάλλοντος. Σε συνέντευξή του στη «Θασιακή» μιλά για την διαδρομή του από το Λύκειο των Λιμεναρίων μέχρι το Πανεπιστήμιο του Michigan και προτρέπει τους νέους του νησιού να θέτουν στόχους και να τους κυνηγούν μέχρι να τους επιτύχουν. Μιλά όμως και για την πυρκαγιά που πρόσφατα έπληξε το νησί, επισημαίνοντας μέσα από την ειδικότητά του πως το ζήτημα των δασικών πυρκαγιών αναλύεται σε τρία σημεία: Πρόληψη, καταστολή και αποκατάσταση.

 

Συνέντευξη Κάτια Γιαννουκάκου

 

Έχετε σπουδάσει στην σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος ΑΠΘ και στη συνέχεια κάνατε μεταπτυχιακές σπουδές στο University of Applied Sciences of Stuttgart στην Γερμανία. Ποιο ήταν το αντικείμενο των μεταπτυχιακών σας σπουδών;

Το πρόγραμμα των μεταπτυχιακών μου σπουδών λέγεται: «Photogrammetry and Geoinformatics»(Φωτογραμμετρία και Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών). Η Φωτογραμμετρία και η Τηλεπισκόπηση καλύπτουν το επιστημονικό πεδίο της λήψης και μαθηματικής επεξεργασίας αεροφωτογραφιών, δορυφορικών εικόνων και εικόνων RADAR. Μία άκρως ενδιαφέρουσα τηλεπισκοπική εφαρμογή είναι η δημιουργία τρισδιάστατων μοντέλων πόλεων, δασών και η δημιουργία θεματικών χαρτών. Έπειτα έρχονται τα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών ως όργανο λήψης αποφάσεων χρησιμοποιώντας τα παράγωγα της Φωτογραμμετρίας. Βασικές λειτουργίες των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών είναι η χωρική ανάλυση και η διαχείριση βάσεων δεδομένων που είναι συνδεδεμένες με χωρικές οντότητες πχ. σημεία, γραμμές, πολύγωνα. Η Φωτογραμμετρία και τα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών αποτελούν βασικά εργαλεία για την σύγχρονη παρατήρηση και διαχείριση των δασών. Κατά την διάρκεια της μεταπτυχιακής μου διατριβής εξειδικεύτηκα στα Laser Scanning Systems που αποτελούν κομμάτι της Τηλεπισκόπησης. Μάλιστα ένα τμήμα της μεταπτυχιακής μου διατριβής δημοσιεύτηκε στα πρακτικά του Διεθνούς Συνεδρίου για την Αειφόρο Ανάπτυξη στην Σρι Λάνκα, στις 10-12 Αυγούστου 2016..Ο τίτλος της δημοσίευσης είναι: Arseniou and Hahn (2016). Detection of some technical and environmental parameters of forest road network based on ZEB1 LiDAR data. Proceedings of the International Symposium on ICT for Sustainable Development, Sri Lanka, 10-12 August 2016 (pp. 43-45). Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω το Γερμανικό Ινστιτούτο Υποτροφιών DAAD (Deutscher Akademischer Austauschdienst) που με τίμησε με υποτροφία που κάλυπτε όλη την διάρκεια των μεταπτυχιακών μου σπουδών.

 

Σήμερα που σας βρίσκουμε;

Σήμερα βρίσκομαι στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και συγκεκριμένα στην πόλη East Lansing, Michigan. Είμαι Υποψήφιος Διδάκτορας του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν (Michigan State University) στην Σχολή Δασολογίας και Φυσικών Πόρων. Εδώ θέλω να εκφράσω τις ευχαριστίες μου στην Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος ΑΠΘ που μου απένειμε την υποτροφία Γ. Βουγιούκου με την οποία μπορώ σήμερα να κάνω το Διδακτορικό μου στις ΗΠΑ. Ανήκω στον τομέα «Δασικές Μετρήσεις και Δασική Βιομετρία», και διδάσκω το εργαστηριακό κομμάτι του μαθήματος «Δασικές Μετρήσεις» σε προπτυχιακούς φοιτητές ενώ παράλληλα συνεργάζομαι με τον Καθηγητή Dr. David MacFarlane (που είναι ο κύριος επιβλέπων του Διδακτορικού μου) σε επιστημονικά προγράμματα του τομέα. 

Τα επιστημονικά μου ενδιαφέροντα είναι τα ακόλουθα:

  • Χρήση των Laser Scanning Systems στην Δασική Βιομετρία
  • Διερεύνηση χρήσης δεδομένων LiDAR σε μοντέλα παλινδρόμησης για την εκτίμηση δασικών δομικών μεταβλητών
  • Εκτίμηση βιομάζας και επιπέδων άνθρακα στα δασικά οικοσυστήματα
  • Ανάλυση χωρικών δεδομένων (σημειακά μοντέλα, συνεχή δεδομένα, μέθοδοι παρεμβολής και ψηφιακά μοντέλα αναγλύφου)
  • Δασικές μεταβλητές που αλλάζουν με τον χώρο και το χρόνο
  • Ο ρυθμιστικός ρόλος των δασικών οικοσυστημάτων στην ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή

 

Αποφοιτώντας από το Λύκειο Λιμεναρίων πιστεύατε ότι θα σας ανοίγονταν οι συγκεκριμένοι δρόμοι και ότι σήμερα θα διεκδικούσατε μια θέση διδάκτορα στο Michigan State University- Department of Forestry and Natural Resources των Ηνωμένων Πολιτειών;

Η ερώτησή σας είναι πολύ εύστοχη και με πάει πίσω στα σχολικά μου χρόνια  στο Λύκειο Λιμεναρίων Θάσου. Η αλήθεια είναι πως ποτέ δεν μου είχε περάσει από το μυαλό αυτή η πιθανότητα. Στην ηλικία των 18 είναι δύσκολο να ξέρεις τι θες πραγματικά να σπουδάσεις και τι είδους καριέρα θες να ακολουθήσεις. Παρόλα αυτά είχα την τύχη να γνωρίσω αξιόλογους καθηγητές στο Λύκειο αλλά και στο Γυμνάσιο Λιμεναρίων που μου μεταλαμπάδευσαν χρήσιμες γνώσεις αλλά κυρίως την αγάπη για την δημιουργία της γνώσης. Ο ρόλος των εκπαιδευτικών σε αυτή την ηλικία διαδραματίζει σημαντικότατο ρόλο. Μπορώ να πω λοιπόν πως στάθηκα τυχερός γιατί επέλεξα να σπουδάσω το αντικείμενο που αγαπώ στην Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος ΑΠΘ. Εδώ θα ήθελα να υπογραμμίσω πως το Ελληνικό Πανεπιστήμιο παρόλο τις μεγάλες δυσκολίες που περνάει αποτελεί ένα καλό πανεπιστήμιο κατά τις διεθνείς αξιολογήσεις. Από την εμπειρία μου σας λέω πως η σχολή στην οποία φοίτησα απαρτίζεται από αξιόλογο επιστημονικό προσωπικό με σημαντική έρευνα ενώ παράλληλα καλύπτονται όλοι οι τομείς της πολυσχιδούς Δασολογικής Επιστήμης.

 

Ποιες ήταν οι δυσκολίες που αντιμετωπίσατε μέχρι να επιτύχετε τους στόχους τους οποίους θέσατε;

Προσπαθώντας να σκεφτώ τις δύσκολες στιγμές που πέρασα μου έρχονται πολλές μνήμες. Ξέρω ότι στάθηκα τυχερός μιας και κάλυψα όλες μου τις σπουδές με αξιόλογες υποτροφίες. Όμως αυτό είναι αποτέλεσμα μιας διαρκούς και συστηματικής μελέτης - εργασίας εκ μέρους μου. Ο φόρτος της εργασίας ήταν πάντα πολύ μεγάλος και όσο κανείς προχωράει σε μεγαλύτερο βάθος στο αντικείμενο του τόσο αυξάνεται και ο βαθμός δυσκολίας. Εδώ λοιπόν μπορώ να εντοπίσω αναρίθμητες φορές που χρειάστηκε να ξενυχτίσω μελετώντας ενώ το άγχος σε τέτοιες περιπτώσεις περισσεύει. Όμως όλη η πνευματική και σωματική θα έλεγα κούραση διαγράφονται όταν κανείς αντικρίζει και απολαμβάνει τους καρπούς των προσπαθειών του. Αυτή είναι μια πολύπλοκη και αέναη κινητήρια δύναμη.

 

Τι θα συνιστούσατε στα παιδιά από το νησί που είτε σπουδάζουν σε κάποια σχολή, είτε τελειώνουν την Τρίτη τάξη του Λυκείου και είναι υποψήφιοι φοιτητές. Θα τα προτρέπατε να φύγουν στο εξωτερικό προκειμένου να διευρύνουν τις γνώσεις τους;

Κατά αρχάς θέλω να ευχηθώ καλή τύχη σε όλα αυτά τα παιδιά και να τονίσω πως ο βασικός λόγος που παραχωρώ αυτή την συνέντευξη είναι οι νέοι συντοπίτες μου. Πέρασα από την θέση τους και ξέρω το μέγεθος των αγωνιών τους. Θα τους συμβούλευα λοιπόν να θέτουν πάντα στόχους και αν μπορούν να χαρτογραφήσουν το οδικό δίκτυο που θα τους φέρει κοντά στους στόχους τους, όσο πιο νωρίς γίνεται.  Εφόσον λοιπόν θέσουν κάποιους βασικούς στόχους τότε πρέπει να προσπαθήσουν να τους κατορθώσουν με όλες τους τις δυνάμεις. Δεν πρέπει το ηθικό τους να πτοείται ποτέ και από κανέναν. Να μην δίνουν βάση σε σχόλια του τύπου «Η σχολή αυτή είναι πολύ δύσκολη για σένα και ίσως πρέπει να σκεφτείς κάτι άλλο κτλ». Ο καθένας μας έχει απεριόριστες ικανότητες φτάνει να το καταλάβουμε και να τις αξιοποιήσουμε όσο γίνεται πιο νωρίς. Θέλω λοιπόν να ενθαρρύνω όλους τους μαθητές να βρουν τι είναι αυτό που τους μαγεύει και να το ακολουθήσουν πιστά. Επίσης, θέλω να ενθαρρύνω τους φοιτητές αυτούς που θέλουν να σπουδάσουν στο εξωτερικό, να το κάνουν. Σε καμία περίπτωση δεν θα το μετανιώσουν. Ξέρω πως σήμερα εν μέσω της ανερμάτιστης οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, πολλοί νέοι αποφασίζουμε να πάμε στο εξωτερικό για αναζήτηση εργασίας ή για σπουδές. Είναι κρίμα η πατρίδα μας να χάνει το πιο παραγωγικό της δυναμικό όμως από την άλλη πρέπει να σκεφτούμε πως κάποτε θα επιστρέψουμε και θα προσφέρουμε στην χώρα μας τις γνώσεις και τις εμπειρίες που αποκτήσαμε στο εξωτερικό. Επιπλέον υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για υποτροφίες που καλύπτουν τις σπουδές στο εξωτερικό. Τέλος, να τονίσω πως στην εποχή μας οι αποστάσεις έχουν εκμηδενιστεί λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης. Βέβαια, λαμβάνοντας υπόψη το παραδοσιακό ελληνικό μοντέλο οικογένειας, δεν είναι αυτονόητο τα παιδιά να φεύγουν μακριά. Όμως από την άλλη πρέπει να κόψουμε κάποτε τον ομφάλιο λώρο, χωρίς φυσικά αυτό να διαταράσσει την οικογενειακή ισορροπία. Η Ελληνική παρουσία είναι πολύ έντονη στα ξένα πανεπιστήμια και πρέπει να την ενδυναμώσουμε ακόμα περισσότερο. Οι Έλληνες επιστήμονες του εξωτερικού αποτελούν χρήσιμους πρεσβευτές της χώρας μας με την σκληρή τους εργατικότητα και επιμονή. Αν θέλετε αυτό αποτελεί και την καλύτερη απάντηση σε όσους αδίκως επικρίνουν τον Ελληνικό λαό τα τελευταία χρόνια.

 

Ζείτε στο εξωτερικό αλλά σίγουρα θα ενημερωθήκατε για τη μεγάλη πυρκαγιά που έπληξε το νησί το περασμένο Σάββατο. Ως Θάσιος πως νιώσατε;

Ενημερώθηκα για το θλιβερό αυτό γεγονός σχεδόν αμέσως από την οικογένεια μου και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η τρομερή πυρκαγιά που ταλάνισε το νησί μας επί 4 σχεδόν συνεχόμενες μέρες με θλίβει βαθύτατα και με κάνει να νιώθω αγανάκτηση για την τεράστια περιβαλλοντική και ανθρώπινη καταστροφή (αν και ευτυχώς δεν θρηνήσαμε ανθρώπινα θύματα). Την ίδια στιγμή όμως νιώθω χαρά και περηφάνια για τους συμπολίτες μου, όλους τους εθελοντές αλλά και τους επαγγελματίες πυροσβέστες. Οι υπηρεσίες που προσέφεραν είναι αξιομνημόνευτες. Εάν ήμουν στην Θάσο το λιγότερο που θα έκανα θα ήταν να σταθώ στο πλευρό των εθελοντών.

 

Ως δασολόγος ποιες ενέργειες πιστεύετε ότι πρέπει να γίνουν για να πρασινίσουν ξανά οι εκτάσεις που κάηκαν;

Κατ’ αρχάς να μιλήσουμε για τα είδη των πυρκαγιών και τον ρόλο τους. Οι δασικές πυρκαγιές από φυσικά αίτια έχουν κυρίως θετικό και κάποιες φορές ευεργετικό ρόλο. Φυσικά πάντα μιλάμε για δασικές πυρκαγιές ελεγχόμενες και συγκεκριμένης έκτασης. Οι φυσικές δασικές πυρκαγιές παίζουν ρυθμιστικό ρόλο στο οικοσύστημα γιατί έτσι αποκαλύπτονται στην επιφάνεια του εδάφους πολύτιμα θρεπτικά στοιχεία, ο δασικός τάπητας που ενδεχομένως εμποδίζει την ανάπτυξη νεαρών φυτών καθαρίζεται, ο δασικός υπόροφος που μπορεί να επιτείνει τον ανταγωνισμό των ειδών επίσης καθαρίζεται ,ενώ οι σπόροι κάποιων φυτών που είναι αποθηκευμένοι στο έδαφος χρειάζονται ένα ισχυρό θερμικό σοκ για να ευνοηθεί η φυτροτικότητά τους. Αυτά όλα βέβαια για πυρκαγιές που έχουν προκληθεί από φυσικά αίτια. Όταν όμως φτάνουμε στο σημείο να καταστρέφονται ανθρώπινες περιουσίες και η φωτιά να καίει ανεξέλεγκτη τότε η κατάσταση αλλάζει. Οι πιο επικίνδυνες φωτιές είναι αυτές που προκαλούνται από τον άνθρωπο. Ας θυμηθούμε την φράση κάποιου πρώην υπουργού για τις φωτιές του 2007: «Ασύμμετρη απειλή». Τα δάση αποτελούν πολύτιμες αποθήκες άνθρακα (το μισό της μάζας κάθε δέντρου είναι άνθρακας). Αυτό έχει τεράστια σημασία για την ρύθμιση και την καταπολέμηση της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής. Η αποψίλωση των δασών και οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν την δεύτερη πιο σημαντική αιτία για την παγκόσμια κλιματική αλλαγή σύμφωνα με τα δεδομένα του 2008. Σας τα αναφέρω όλα αυτά και θα έρθω αμέσως στην ερώτησή σας, για να κατανοήσουν οι αναγνώστες το μέγεθος της οικολογικής καταστροφής από δασικές φωτιές και δασικές αποψιλώσεις.

 

Στο ερώτημά σας τώρα. Το ζήτημα των δασικών πυρκαγιών είναι πολυδιάστατο και πρέπει να αναλύεται σε τρία τμήματα:

  • Πρόληψη. Μερική απομάκρυνση δασικού τάπητα το καλοκαίρι, διάνοιξη και συντήρηση δασικών δρόμων και πυροσβεστικών διαδρόμων, δημιουργία λεκανών αποθήκευσης νερού και καλή επιτήρηση του δάσους.
  • Καταστολή. Το έργο της οποίας δυσχεραίνεται στην Ελλάδα γιατί εμπλέκονται πολλοί φορείς (δήμος, πυροσβεστική, δασική υπηρεσία, στρατός κτλ). Για αυτό χρειάζεται αυστηρός συντονισμός και ιεραρχία από πάνω προς τα κάτω και όχι οριζόντια.
  • Αποκατάσταση. Η αποκατάσταση έρχεται υπό το φως της επόμενης μέρας. Στην προκειμένη περίπτωση είναι αυτό που ενδιαφέρει τους κατοίκους του νησιού. Αυτό που προτείνεται είναι τεχνητή αναδάσωση ή φυσική αναγέννηση. Η φυσική αναγέννηση απαιτεί μεγαλύτερο χρονικό διάστημα γιατί αφήνουμε το δάσος να αναπτυχθεί μόνο του μέχρι να φτάσει στην ανώτατη κατάσταση climax. Η τεχνητή αναδάσωση είναι πιο σύντομη γιατί δεν αφήνουμε το οικοσύστημα να δράσει απολύτως μόνο του. Φυτεύουμε νεαρά φυτά τα οποία πρέπει να είναι προσαρμοσμένα στις εντόπιες περιβαλλοντικές συνθήκες. Αυτό είναι πολύ κρίσιμο στοιχείο διαφορετικά η όλη φυτεία μπορεί να αποτύχει. Για αυτό προτιμάμε γενετικό υλικό από την ίδια περιοχή ή από παρόμοιες περιοχές. Η τεχνητή αναδάσωση απαιτεί χρήματα και το ανάγλυφο πρέπει να είναι όσο γίνεται πιο ήπιο. Αυτό θέτει αυτόματα έναν περιορισμό για το έντονο ανάγλυφο της Θάσου. Επιπλέον οι αναδασωτέες περιοχές πρέπει να περιφράζονται με συρματόπλεγμα και να απαγορεύεται η βόσκηση προβάτων για 5 χρόνια και η βόσκηση αιγών για 10 χρόνια. Τέλος πρέπει να φτιαχτούν αντιπλημμυρικά έργα για την αποτροπή εδαφικής διάβρωσης και τον έλεγχο χειμάρρων.

Πριν κλείσω την απάντησή μου θα ήθελα να αναφέρω πως η Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος ΑΠΘ έχει αποθηκευμένο γενετικό υλικό της Τραχείας Πεύκης από τη Θάσο. Το υλικό συντηρείται σε έκταση της σχολής όπου έγινε η σπορά του συγκεκριμένου είδους για πειραματικούς σκοπούς. Η εκτίμηση μου είναι πως πρέπει να περιμένουμε τουλάχιστον 25-30 χρόνια για να πρασινίσει και πάλι το νησί μας.

 

Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;

Η ερώτησή σας αυτή είναι ομολογουμένως δύσκολη. Αν και δεν συνηθίζω να κάνω μακρινές προβολές, θα έλεγα πως επιθυμώ να εργαστώ ως ερευνητής στον τομέα μου στο πανεπιστήμιο ή σε κάποιο ερευνητικό κέντρο. Παρόλα αυτά αν κληθώ να εργαστώ στην Δασική Υπηρεσία θα το κάνω με μεγάλη μου χαρά, γιατί έτσι θα μπορέσω να εφαρμόσω στην πράξη τις μεθόδους που αναπτύσσουμε στο εργαστήριο. Ξέρω πως αυτό ίσως ακούγεται ουτοπικό σύμφωνα με τις υπάρχουσες συνθήκες όμως αξίζει η προσπάθεια.

 

Έχετε σκεφτεί την προοπτική να επιστρέψετε στο νησί, για να προσφέρετε τις πολύτιμες γνώσεις σας επάνω στο αντικείμενο της δασολογίας και της ορθής διαχείρισης του φυσικού πλούτου

Βασική υποχρέωση του επιστήμονα είναι να επικοινωνεί με την κοινωνία, να αφουγκράζεται τις ανάγκες της και να προτείνει βιώσιμες λύσεις. Αυτή είναι η προσωπική μου άποψη και αυτό θα το έκανα σίγουρα και για την Θάσο. Αν μου ζητηθεί να παράσχω τις γνώσεις μου ή ο,τι άλλο εφόδιο διαθέτω για την αειφορική διαχείριση και την προάσπιση του φυσικού και δασικού πλούτου του νησιού μου θα το κάνω και θα καταβάλω τα μέγιστα. Είναι το χρέος μου απέναντι στον τόπο μου. Έτσι θα αποκτήσει περισσότερο νόημα η ακαδημαϊκή μου πορεία. Θέλω να σας ευχαριστήσω πολύ για το βήμα που μου δώσατε και για την ευκαιρία να επικοινωνήσω με τους συμπολίτες μου και να μοιραστώ μαζί τους τις απόψεις μου. Θέλω όμως να ευχαριστήσω και τους γονείς μου, την οικογένειά και τους φίλους μου που πάντα με στηρίζουν.