γράφει ο
Κώστας Παπακοσμάς
Φθινόπωρο πριν 95 χρόνια την 9η Σεπτεμβρίου 1929 και αυτή η.. εντυπωσιακή φωτογραφία του Ιταλικού υδροπλάνου να προσθαλασσώνεται στην Καβάλα είναι η δημιουργία του Καβαλιώτη φωτογράφου Ιωάννη Καπάιου. Ο φωτογράφος που κατέγραψε τα μεγαλύτερα γεγονότα στην πόλη βρίσκεται στην περιοχή, κατά προσέγγιση, της σημερινής Ραψάνης ή μέσα από βάρκα, στο ίδιο σημείο, που προσεγγίζει το υδροπλάνο. Την φωτογραφία, ανάρτησα πριν δυο χρόνια, σήμερα μας οδηγεί σε ένα νέο ταξίδι.. ιστορικής αναζήτησης. Μια ακόμα της ίδιας ημέρας προσθέτει νέα στοιχεία.
ΟΙ ΣΧΕΣΕΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΙΤΑΛΟΥΣ
Να πάρουμε το κουβάρι της ιστορίας από την αρχή.. οι σχέσεις των Ιταλών και ειδικά αυτές της πόλης της Τεργέστης με την Καβάλα ξεκινούν από τα μέσα του 19ου αιώνα . Ο Καπνός , η εμπορία του και τα δύο Λιμάνια είναι ο συνδετικός κρίκος , Ευρώπης και Ανατολής.
Αναζητήσαμε το λόγο άφιξης του Ιταλικού Υδροπλάνου με τα στοιχεία (Ι -AZDC) στην Καβάλα. Στην προσπάθεια μας αυτή αρωγοί εξαίρετοι φίλοι με παρουσία , ανάλογων προσπαθειών, όχι μόνο στο facebook αλλά και στον ιστορικό συγγραφικό χώρο ο Πασχάλης Παλαβούζης ο George Mmath, o Ελευθέριος Παπαγιαννάκης, ο Σωτήρης Ξώγνος , ο Χάρης Ιορδανίδης κ.α.
Ο Πασχάλης Παλαβούζης μου είχε γράψει: “Το υδροπλάνο της φωτογραφίας είναι ένα Dornier Do-J "Wal", γερμανικής σχεδίασης αλλά με κινητήρες Isotta Fraschini Asso 500, της Ιταλικής Εταιρείας Aero Espresso Italiana, που εκτελούσε δρομολόγια από Μπρίντεζι στην Κωνσταντινούπολη μέσω Αθηνών. Το υδροπλάνο παρελήφθη από την εταιρεία στις 30 Μαΐου 1927 και παραδόθηκε σε στρατιωτική χρήση το 1934. Το δρομολόγιο προς Κωνσταντινούπολη είχε ενδιάμεσο σταθμό τη Λήμνο, αλλά δεν αποκλείεται διερευνητικά (ή λόγω καιρού) να έπιασε σε κάποια από τις πρώτες πτήσεις του τύπου στην Καβάλα. Ο συγκεκριμένος τύπος υδροπλάνων είχε πολλά ατυχήματα με ολική καταστροφή τεσσάρων υδροπλάνων.
Το I-AZDA καταστράφηκε στις 25 Ιανουαρίου 1929 από φωτιά κοντά στην Κέρκυρα. Το I-AZDB είχε σοβαρό ατύχημα μεταξύ Αθήνας (Φαληρικού όρμου) και Άνδρου στις 24 Δεκεμβρίου 1929. Το I-AZDH καταστράφηκε επίσης από φωτιά στις 30 Ιουνίου 1930 (κατακαλόκαιρο) στο λιμάνι της Μυτιλήνης. Και το I-AZEE με κινητήρες Fiat 22 AR χάθηκε μεταξύ Πειραιά - Ρόδου στις 18 Ιουλίου 1933 (πάλι κατακαλόκαιρο)...”.
Στην πίσω όψη της φωτογραφίας, όπως μου έγραψε ο George Mmath αναγράφεται η ημερομηνία λήψης της. Η φωτογραφία έγινε καρτ -ποστάλ (κάτι συνηθισμένο για την εποχή) και ταχυδρομήθηκε με Ελληνικό γραμματόσημο.
Ο Πασχάλης Παλαβούζης με έγραψε:
“Οι εναέριες συγκοινωνίες (με αεροπλάνα ή υδροπλάνα) κατά το μεσοπόλεμο αναπτύχθηκαν κάνοντας χρήση "υποδομές" και διαδρομές, που λίγα χρόνια πριν εξυπηρετούσαν τις επιχειρήσεις του Α παγκόσμιου πολέμου (π.χ. Φαληρικός όρμος, Σούδα, Σύρος, Λήμνος, Σέδες, μικρή Μίκρα, Κέρκυρα-Γουβιά, κλπ). Στην Καβάλα δεν υπήρχαν τέτοιες υποδομές, ούτε κατασκευάστηκαν αργότερα, για αυτό και δε χρησιμοποιήθηκε η περιοχή μας σαν συγκοινωνιακός κόμβος αεροπορικού δικτύου. Μόνον μετά το Β παγκόσμιο πόλεμο και τη σταδιακή ανάπτυξη του αεροδρομίου στον Αμυγδαλεώνα κατορθώθηκε η σύνδεση της πόλης με την Αθήνα... Ταυτόχρονα εξέπεσε η χρησιμότητα του αεροδρόμιο Δράμας στο Αρκαδικό”.
Ο Κώστας Κατσιμίγας, από την Κομοτηνή με έγραψε:
“Το αεροδρόμιο του Αμυγδαλεώνα από τα πιο δύσκολα αεροδρόμια όπως μου έλεγε ο πατέρας μου, παλιός πιλότος της Πολεμικής Αεροπορίας. Ο πατέρας μου αναφερόταν στην προ των τζετ εποχή, γύρω στο 1950”.
Ο Πασχάλης Παλαβούζης, απατώντας και στον Κώστα Κατσιμίγα πρόσθεσε νέα στοιχεία: “Το αεροδρόμιο στον Αμυγδαλεώνα ήταν δύσκολο γιατί κατά τους χειμερινούς μήνες η ομίχλη και η χαμηλή νέφωση δημιουργούσαν προβλήματα στην προσέγγιση. Επίσης, οι εδαφικές εξάρσεις που περιτριγυρίζουν το αεροδρόμιο, ήταν πονοκέφαλος στην περίπτωση που παρουσιαζόταν μηχανικό πρόβλημα, π.χ. μείωση στροφών κινητήρα, στην απογείωση (κυρίως). Αλλά και ο διάδρομος είχε μικρό μήκος, απαγορευτικό για την προσγείωση αεροσκαφών τζετ”.
Πριν δυο μήνες το Νοέμβριο του 2023 έγινε συνάντηση Φιλοτελιστών στο Αγρίνιο, με κύριο θέμα τα “αεροπορικά γραμματόσημα”. Ομιλητής ο κύριος Θεοδόσης Σαμψών που παρουσίασε το θέμα των Αεροπορικών γραμματοσήμων. Συλλέκτης ο ίδιος και κάτοχος μιας σπάνιας σειράς γραμματοσήμων και φακέλων μιας άλλης εποχής, μίλησε για την πρώτη δεκαετία που η αλληλογραφία ταξίδευε με το αεροπλάνο.
Στην συνάντηση εκείνη παρουσιάστηκε και μια δεύτερη φωτογραφία της Καβάλας με το συγκεκριμένο Ιταλικό αεροπλάνο.
