Στο πλαίσιο της έκθεσης φωτογραφίας «Δρόμοι Επιβίωσης» (1-14 Μαρτίου), την Παρασκευή, 9 Μαρτίου, στη Δημοτική Καπναποθήκη θα πραγματοποιηθεί μια εκδήλωση αφιερωμένη στην ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας κατά την τρίτη δεκαετία του 20ού αιώνα. Η εκδήλωση περιλαμβάνει την προβολή της ταινίας ντοκιμαντέρ του Ömer Asan «Πού πας αδελφέ; Μια Ιστορία Αποχωρισμού» (Κardeş Nereye? Bir Ayrilik Oykusu), την οποία θα προλογίσει ο Κυριάκος Λυκουρίνος, ιστορικός.

 Το ντοκιμαντέρ, βασίζεται σε μια ιδέα του καταγόμενου από την Ορντού (Κοτύωρα) Τούρκου ερευνητή İbrahim Dizman, την οποία ανέλαβε να υλοποιήσει ο εκδότης και συγγραφέας Ömer Asan και ο εκδοτικός οίκος «Heyamola». Η σκηνοθεσία είναι του Ομέρ Ασάν, που πήρε και τις συνεντεύξεις, και η μουσική του Σερντάρ Σαράκ. 

Στην ταινία διάρκειας ογδόντα (80) λεπτών, παρουσιάζονται προσωπικές ιστορίες προσφύγων 2ης γενιάς, Ελλήνων και Τούρκων, που οι οικογένειές τους ξεριζώθηκαν από την πατρογονική τους γη και έζησαν την προσφυγιά. Ειδικότερα, ιστορίες Ελλήνων που εγκατέλειψαν τον Πόντο και ήρθαν στη Μακεδονία και Τούρκων που έφυγαν από τη Θεσσαλονίκη και τη βόρεια Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Ορντού.

Το ντοκιμαντέρ κινείται πάνω στο τρίπτυχο «αποχωρισμός – φιλία – νοσταλγία» και επιχειρεί να ανιχνεύσει τα «τραύματα» που άφησε ο μεγάλος ξεριζωμός. «Προσπαθούμε να δείξουμε πώς η ανταλλαγή των πληθυσμών επηρεάζει ακόμη και σήμερα τις κοινότητες των προσφύγων και έχουμε ως απώτερο στόχο τη δημιουργία γέφυρας φιλίας μεταξύ των δύο λαών», είπε σε συνέντευξή του ο Ομέρ Ασάν.

Ο Ομέρ Ασάν είναι Πόντιος από την Τουρκία και έχει τιμηθεί με το βραβείο Αμπντί Iπεκτσί για τη συμβολή του στην ελληνοτουρκική προσέγγιση και την αλληλοκατανόηση των λαών της Ελλάδας και της Τουρκίας. Στην Ελλάδα είναι γνωστός κυρίως από το βιβλίο του «Pontos Kulturu» («O πολιτισμός του Πόντου» 1996), που στην Τουρκία έγινε μεν δεκτό με ενθουσιασμό από τους φιλελεύθερους και σκεπτόμενους ανθρώπους, προκάλεσε όμως τις αντιδράσεις των εθνικιστικών και ακροδεξιών κύκλων. Το 2002, μετά από μια τηλεοπτική εκπομπή, το βιβλίο κατασχέθηκε (βρισκόταν ήδη στην 3η έκδοση) και ο ίδιος παραπέμφθηκε σε δίκη με την κατηγορία της διαμελιστικής προπαγάνδας και δράσης κατά του τουρκικού κράτους.

Ο συγγραφέας δήλωσε για την έρευνα και τα κίνητρά του: «Άρχισα να αναζητώ την ταυτότητά μου με αφορμή το γεγονός ότι η γλώσσα που μιλούσαν οι πρόγονοί μου δεν ήταν η τουρκική. Στο χωριό, στην πόλη, στο σχολείο μάς έμαθαν ότι είμαστε Τούρκοι. Στη γειτονιά, στο σχολείο, στη δουλειά μιλούσαμε τα τουρκικά. Όμως στο σπίτι, στο χωριό, η γιαγιά, ο παππούς μου, όλοι στην οικογένεια μιλούσαν μεταξύ τους τη γλώσσα που ονομάζανε “ρωμαίικα”. Επομένως, τι ήμασταν εμείς; Ρωμιοί ή Τούρκοι (...) Έπρεπε οπωσδήποτε να απαντήσω στο ερώτημα “ποιος είμαι;” και έτσι άρχισε αυτή η περιπέτεια».

Για να τερματιστεί η περιπέτειά του χρειάστηκε να κινητοποιηθεί το Ευρωκοινοβούλιο. Οι κατηγορίες αποσύρθηκαν, όμως ο «ρωμιόσπορος» Ομέρ εξακολουθεί να βρίσκεται στο στόχαστρο όσων επιδιώκουν να γκρεμίσουν τις γέφυρες επικοινωνίας των απλών ανθρώπων και να διαιωνίσουν την προαιώνια έχθρα των δύο λαών.

Το Κέντρο Κοινωνικής Πρόνοιας, ο Ρ/Σ Στο κόκκινο και ο Φωτογραφικός Όμιλος Καβάλας  ευχαριστούμε θερμά τον κ. Κυριάκο Λυκουρίνο για την εξαιρετική ιδέα του να πλαισιωθεί η έκθεση «Δρόμοι Επιβίωσης» με την προβολή της ταινίας του Ομέρ Ασάν, που ευελπιστούμε ότι θα ενισχύσει την τόνωση της ιστορικής μνήμης, αλλά και -κυρίως- θα συντελέσει στην ενίσχυση της αλληλεγγύης προς κάθε δοκιμαζόμενο άνθρωπο και λαό.

Κατά την ημέρα της προβολής θα λειτουργεί παράλληλα έκθεση με φωτογραφικό υλικό - αφιέρωμα στην Καβάλα των προσφύγων και γενικότερα στην Ελλάδα των προσφύγων, των αρχών του 20ού αιώνα.

Δελτίο Τύπου