Τα γεγονότα της 17ης Νοεμβρίου 1984
Η ιστορία της Βιβλιοθήκης
γράφει ο
Κώστας Π. Παπακοσμάς*
Τριάντα ένα χρόνια έχουν περάσει από το πρωινό της 17ης Νοεμβρίου 1984, τότε η Καβάλα ξυπνούσε με το άκουσμα ότι έγινε κατάληψη στην Μεγάλη Λέσχη. Ήταν μέρα τιμής για τους νέους του Πολυτεχνείου, όμως η μαχητική ενέργεια του Δήμου Καβάλας και στην συνέχεια των μαθητών της πόλης κυριαρχούσε στην μικρή μας κοινωνία.
Ξημερώματα «παραβιάστηκε» η πίσω πόρτα του κτιρίου (από την οδό Εθνάρχου Μακαρίου) και στην συνέχεια από την κύρια είσοδο ξεκίνησε η μεταφορά των βιβλίων στον χώρο όπου μέχρι το βράδυ της προηγουμένης ημέρας ήταν τα τραπέζια της χαρτοπαιχτικής λέσχης που στεγάζονταν στους χώρους του ιστορικού κτιρίου.
Εκείνο το πρωινό ο αείμνηστος Δήμαρχος Καβάλας Λευτέρης Αθανασιάδης προχώρησε στη «λειτουργική κατάληψη», όπως την ονόμασε της Μ. Λέσχης. Είχαν προηγηθεί, επί δυο χρόνια, άκαρπες συζητήσεις με την διοίκηση της Φιλοπτώχου για την ενοικίαση του κτιρίου από τον Δήμο, για να μεταφερθεί εκεί η Δημοτική Βιβλιοθήκη.
Η Μεγάλη Λέσχη, που χτίστηκε στην αρχή του προηγούμενου αιώνα ανήκει στην ιδιοκτησία της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Κυριών Καβάλας, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας αποτέλεσε χώρος συνάθροισης των παραγόντων της ελληνικής κοινότητας της Καβάλας και στη συνέχεια, μετά την απελευθέρωση φιλοξένησε επίσημα γεύματα, χορούς, συναντήσεις των οικονομικών, πνευματικών και πολιτικών παραγόντων της πόλης αλλά και εκδηλώσεις.
Στην αρχή της δεκαετίας του 1980 είχε περιοριστεί η λειτουργία της σε μια κλειστή χαρτοπαικτική λέσχη, μόνο για μέλη.
Το σχέδιο, της κατάληψης, το γνώριζαν ελάχιστοι, οι υπόλοιποι το έμαθαν αμέσως μετά και έσπευσαν να στηρίξουν την προσπάθεια, όπως και οι μαθητές της πόλης που τις επόμενες ημέρες άφησαν τα μαθητικά θρανία και βρέθηκαν στους χώρους της νέας πια βιβλιοθήκης.
Ακολούθησαν δικαστικά και διοικητικά μέτρα, όπως και κράτηση του Δημάρχου στην Αστυνομία, είναι χαρακτηριστική η μεγάλη πορεία των μαθητών στην πόλη για το θέμα της Βιβλιοθήκης.
Τα επόμενα χρόνια υπήρξαν δίκες που τελείωσαν γρήγορα αφού επήλθε συμβιβασμός ανάμεσα στο Δήμο Καβάλας και στη διοίκηση της Φιλοπτώχου, με την μακροχρόνια εκμίσθωση του κτηρίου.
Από τότε ο αριθμός των βιβλίων πολλαπλασιάζονταν εντυπωσιακά, χιλιάδες αναγνωστών προσέρχονταν να διαβάσουν ή να δανειστούν ένα βιβλίο και εκατοντάδες εκδηλώσεις φιλοξενήθηκαν στο χώρο της τα χρόνια που ακολούθησαν.
Σήμερα, το κτίριο αυτό, η Μεγάλη Λέσχη είναι υπό ανακαίνιση (εντυπωσιακή είναι η πρόοδος των εργασιών στο εσωτερικό του κτιρίου και μοναδικές οι τοιχογραφίες που έχουν αποκαλυφθεί και συντηρηθεί) η Βιβλιοθήκη έχει το δικό της κτήριο στην οδό Κασσάνδρου, όλα όμως είχαν αφετηρία την 17η Νοεμβρίου του 1984, με την αποφασιστικότητα του αειμνήστου Λευτέρη Αθανασιάδη αλλά και την δίψα για μάθηση και αλλαγή, της νεολαίας της Καβάλας, που στήριξε με την φυσική της παρουσία αλλά και την μαζική προσέλευση, τα επόμενα χρόνια τις δραστηριότητες της Δημοτικής Βιβλιοθήκης.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ
Η ιστορία της Βιβλιοθήκης και του τόπου όπου συναθροίζονταν οι κάτοικοι αυτής της πόλης για να διαβάσουν βιβλία και να μορφωθούν ουσιαστικά ξεκινάει από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα με την δημιουργία του Αναγνωστηρίου των Καπνεργατών, στο χώρο του σημερινού Δημοτικού Κήπου.
Τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα εκείνου, ο Δήμος Καβάλας, επιθυμεί να δημιουργήσει Βιβλιοθήκη, μόλις στα μέσα της δεκαετίας του 1930 με απόφαση του το Δημοτικό Συμβούλιο (36/1935) συστήνει Αδελφάτο με την ονομασία «Μουσείον και Βιβλιοθήκης» και παραχωρεί το «εξοχικώ κτιρίω Φάληρω» για την στέγαση τους.
Χρειάστηκε να φτάσουμε στο 1939, όπου ξεκινά να λειτουργεί η Βιβλιοθήκη. Ο καταστροφικός πόλεμος και η σκληρή Βουλγαρική κατοχή ανακόπτουν την λειτουργία της, ενώ τα βιβλία της (περίπου 2000τόμοι) καταστρέφονται από τα Βουλγαρικά στρατεύματα.
Κατοχή, εμφύλιος, ανασυγκρότηση. Το Δημοτικό Συμβούλιο αποφασίζει το 1954 να δημιουργήσει ξανά Δημοτική Βιβλιοθήκη (συστήθηκε με την αριθ. 578 της 27 Σεπτεμβρίου 1954 απόφαση του Δ.Σ. και εγκρίθηκε με το 5ης Μαρτίου 1955 Βασιλικό Διάταγμα το οποίο δημοσιεύθηκε στο αριθ.56/5-3-55 Φ.Ε.Κ. τεύχος Α.
Το πρώτο όμως, ξεκίνημά της έγινε στα 1956 με τη γενναία προσφορά του μεγάλου ευεργέτη από την Ελευθερούπολη Παγγαίου Φρίξου Παπαχρηστίδη.
Ακολούθησαν δωρεές του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, της Εθνικής Βιβλιοθήκης, της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, του Πρακτορείου Πνευματικής Συνεργασίας Μ. Βαγενού, του Αμερικανικού Κέντρου Πληροφοριών, της Εταιρείας CARE, του Πατριαρχείου Αλεξάνδρειας, ως και πολλών άλλων δωρητών, ιδιαίτερα συμπολιτών μας. Από την αρχή της λειτουργίας της, η Βιβλιοθήκη, μετακινήθηκε σε διάφορα οικήματα της πόλης, λόγω έλλειψης ιδιόκτητου κτιρίου. Τα εγκαίνια, της Βιβλιοθήκης έγιναν την 10η Ιουλίου 1957, στην πρώτη της στέγη στην οδό Ομονοίας πάνω από το ζαχαροπλαστείο Φέσσα, μεταφέρθηκε, στην συνέχεια το 1967 στην α' Πάροδο Ομονοίας της σημερινής Alpha Bank, όπου παρέμεινε μέχρι τις 16 Νοεμβρίου 1984 οπότε και «μετακόμισε» στο ιστορικό κτίριο της πρώην Μεγάλης Λέσχης στην οδό Κύπρου 12.
Η Βιβλιοθήκη Καβάλας, μεταφέρθηκε, από τον Νοέμβριο του 2002 στην οδό Κασσάνδρου 6, σε ιδιόκτητο τετραώροφο κτίριο το οποίο ξεκίνησε να χτίζεται επί Δημαρχίας αειμνήστου Λ. Αθανασιάδη και ολοκληρώθηκε και εξοπλίστηκε επί Δημαρχίας Στάθη Εριφυλλίδη, σύγχρονων προδιαγραφών με τις ενδεδειγμένες βιβλιοθηκονομικές συνθήκες. Τα εγκαίνια της πραγματοποιήθηκαν στις 3 Ιουνίου 2003.
Η Δημοτική Βιβλιοθήκη Καβάλας με το υπ΄αριθμ. Φ.Ε.Κ. 495/31-3-2011 καταργήθηκε ως Ν.Π.Δ.Δ. Δήμου Καβάλας και αποτελεί πλέον υπηρεσία του Δήμου Καβάλας.
Η Δημοτική Βιβλιοθήκη Καβάλας, αυτός ο Πνευματικός Φάρος, φροντίζει για την ανύψωση του μορφωτικού, κοινωνικού και αισθητικού επιπέδου των πολιτών αυτής της πόλης αλλά και της ευρύτερης περιοχής.
*Ο Κώστας Π. Παπακοσμάς ασχολείται με την νεώτερη καταγραφή της ιστορίας της πόλης.
Στις φωτογραφίες:
τα γεγονότα της 17ης Νοεμβρίου 1984,
ο Λ. Αθανασιάδης στο δικαστήριο.
Τα βιβλία πάνω στα χαρτοπαιχτικά τραπέζια,
οι μαθητές της πόλης στους δρόμους.
