Από το γραφείο του αντιπεριφερειάρχη Αγροτικής Οικονομίας Α.Μ.Θ., Δρ. Σωτήρη Παπαδόπουλου, ανακοινώνεται ότι το παθογόνο βακτήριο Xylella fastidiosa θα συμπεριληφθεί φέτος στο ετήσιο πρόγραμμα επισκοπήσεων επιβλαβών οργανισμών του Μπενάκειου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου. Το μέτρο αυτό κρίνεται αναγκαίο για την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, καθώς το βακτήριο αυτό προσβάλλει σημαντικές καλλιέργειες για  την περιοχή, μεταξύ των οποίων το αμπέλι, την ελιά και την αμυγδαλιά. Σύμφωνα με τη διαδικασία ,θα παίρνονται δείγματα κλαδιών ελιάς, αμυγδαλιάς και πικροδάφνης από περιοχές της Περιφέρειας Α.Μ.Θ. σε ετήσια βάση, για τη διαπίστωση της τυχόν παρουσίας του και την έγκαιρη λήψη προληπτικών μέτρων.

Μέχρι σήμερα δεν έχει διαπιστωθεί η ύπαρξη του παγονόνου αυτού στην Ελλάδα, παρά μόνο στην Επαρχία Lecce της Περιφέρειας Απουλίας της Ιταλίας από το 2013.Η παρουσία του σε αυτή την περιοχή επιβεβαιώθηκε σε αρκετά φυτικά είδη με συμπτώματα ξηράνσεων στα φύλλα και ταχύτατης αποπληξίας κατά τις θερμές περιόδους του έτους. Πρόκειται για την πρώτη αναφορά επιβεβαιωμένης παρουσίας του Xylella fastidiosa στην επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και την πρώτη φορά που διαπιστώνεται η ασθένεια σε ελιές («Σύνδρομο ταχείας παρακμής της ελιάς»).

 

Παθογόνο αίτιο.

Το Xylella fastidiosa αναπτύσσεται στα ξυλώδη αγγεία των φυτών-ξενιστών του. Έχει άριστη θερμοκρασία ανάπτυξης 26-28 °C. Εισέρχεται στα ξυλώδη αγγεία όπου μετακινείται τόσο καθοδικά, όσο και ανοδικά. Οι αναπτυσσόμενοι πληθυσμοί του βακτηρίου περιορίζουν την μετακίνηση του νερού στον ξυλώδη ιστό και η ανάπτυξη των συμπτωμάτων σχετίζεται με υψηλό ποσοστό φραγμένων αγγείων.

Το Xylella fastidiosa μολύνει μεγάλο αριθμό ειδών φυτών που μπορεί να μην είναι συμπτωματικά και να λειτουργούν έτσι ως πηγές μολύσματος για τα έντομα φορείς του.

Η συμπτωματολογική αυτή εικόνα μπορεί να οφείλεται σε φλοιοφάγα έντομα (φλοιοτρίβης, Euzophera bigella κ.α.), μύκητες (Verticillium dahliae,Phoma incompta, Pseudocercospora cladosporioides) ή και τροφοπενίες (Κ ή Β) και γι’ αυτό απαιτείται προσοχή.

 

Ξενιστές της ασθένειας.

Το βακτήριο έχει πολλούς ξενιστές. Ο κυριότερος ξενιστής του είναι η άμπελος (Vitis vinifera, V. labrusca, V. riparia) στην οποία προκαλεί́ την ασθένεια του Pierce, τα εσπεριδοειδή́, η αμυγδαλιά, η μηδική, η ροδακινιά, η βερικοκιά, η δαμασκηνιά, οι βελανιδιές, διάφορα ζιζάνια όπως ο βέλιουρας και άλλα. Ωστόσο, στον μακρύ κατάλογο των ξενιστών του προστίθεται επιπλέον και η ελιά αφού εκτεταμένες περιοχές με ελαιώνες στην Απουλία έχουν προσβληθεί από το παθογόνο.

 

Φορείς του παθογόνου.

Το Xylella fastidiosa μεταδίδεται με μυζητικά έντομα που τρέφονται με τον χυμό των ξυλωδών αγγείων.Οι φορείς του βακτηρίου ανήκουν σε δύο οικογένειες των Ημιπτέρων (Cicadellidae και Cercopidae) που κοινώς αποκαλούνται «τζιτζικάκια» .Η μετάδοση γίνεται ταχύτατα, ύστερα από δύο ωρών διατροφή του εντόμου σε μολυσμένο φυτό, χωρίς να μεσολαβεί κάποια περίοδος επώασης στον φορέα και το έντομο παραμένει μολυσματικό σε όλη την διάρκεια της ζωής του.Το βακτήριο δεν μεταδίδεται στους απογόνους του εντόμου.

 

 

Φυτοϋγειονομικές απαιτήσεις διακίνησης πολλαπλασιαστικού υλικού.

Η μεταφορά του παθογόνου σε μεγάλες αποστάσεις γίνεται με μολυσμένο πολλαπλασιαστικό υλικό (φυτά προς φύτευση).Με βάση την Εκτελεστική Απόφαση της Επιτροπής με αρ.2014/497/ΕΕ επιβάλλονται όροι και προϋποθέσεις για την εισαγωγή φυτών-ξενιστών προς φύτευση από τρίτες χώρες προς την Ε.Ε.και για τη διακίνησή τους εντός της Ε.Ε.

Συγκεκριμένα, φυτά που προορίζονται για φύτευση, εκτός των σπόρων προς σπορά, των ειδών Olea, Prunus, Catharanthus, Nerium, Vinca, Malva, Portulaca, Quercus και Sorghum, που προέρχονται από τρίτες χώρες στις οποίες είναι γνωστή η παρουσία της ασθένειας, απαιτείται να συνοδεύονται από πιστοποιητικό φυτοϋγείας.Αντίστοιχα, η διακίνηση εντός της Ε.Ε.των παραπάνω φυτών προς φύτευση, εκτός των σπόρων προς σπορά, με προέλευση χώρα-μέλος της Ε.Ε.όπου υπάρχει η ασθένεια γίνεται με τη συνοδεία φυτοϋγειονομικού διαβατηρίου.

Οι προϋποθέσεις για τη διακίνηση των παραπάνω φυτών προς φύτευση είναι: α) Προέρχονται από τόπο παραγωγής που είναι απαλλαγμένος από την ασθένεια, β) τα φυτά παράγονται υπό φυσική προστασία (δικτυοκήπια), γ) τα φυτά υπόκεινται σε μεταχειρίσεις για τη μη προσβολή τους από τα έντομα-φορείς και δ) τα φυτά υποβάλλονται σε επίσημες επιθεωρήσεις.

 

 

Στην περίπτωση που υποπέσουν στην αντίληψή σας ύποπτα συμπτώματα σε δενδρώδεις καλλιέργειες (ελιά και οπωροφόρα) παρακαλούμε να ενημερώσετε αμέσως τους φυτοϋγειονομικούς ελεγκτές της Υπηρεσίας μας για την περαιτέρω διερεύνησή τους.

               

Ο Θεματικός Αντιπεριφερειάρχης

Αγροτικής Οικονομίας Α.Μ.Θ.

Δρ. Σωτήριος Παπαδόπουλος

 

 

Πληροφορίες: Περιφέρεια ΑΜΘ, Τηλέφωνο: 2513503429, Fax: 2510837801